Alfred Döblin wordt geboren in 1878 en begint in 1900 met zijn studie geneeskunde in Berlin. In 1905 wordt hij assistent in de psychiatrie. Van 1911 tot 1933 is hij Kassenarzt voor zenuwziekten. Op 28 februari 1933 emigreert hij via Zürich naar Parijs en wordt zijn literaire carrière abrupt afgebroken In 1940 vlucht hij naar de USA, omdat hij van Joodse afkomst is. In 1941 bekeert hij zich tot het katholieke geloof en in 1957 overlijdt hij.

De roman speelt zich af eind jaren '20 van de vorige eeuw in Berlin als er grote werken in en rond het station Berlin Alexanderplatz plaatsvinden, die in het verhaal regelmatig beschreven worden. Een collage van beursberichten, reclameslogans, krantenartikels, bijbelcitaten, liedjesfragmenten, medische uiteenzettingen enz. brengen de hectische sfeer van een bruisende grootstad op ons over.

Het verhaal gaat over Frans Karl Biberkopf die symbool staat voor de maatschappij. Hij verlaat na 4 jaar de gevangenis Tegel, waar hij zijn straf uitzat voor doodslag op zijn vriendin Ida. Nu neemt hij zich voor fatsoenlijk te zijn. Eerst komen de huizen op hem af, voelt hij zich slecht en wordt hij door Joden opgevangen. Dan probeert hij eerlijk zijn geld te verdienen als krantenverkoper en als straatventer van o.a. schoenveters, maar zijn "vriend" Lüders steekt hem figuurlijk een mes in de rug en Franz vlucht in de alcohol.

Op café ontmoet hij Reinhold, op het eerste zicht een bedeesde stotteraar die iedere maand een andere vrouw wil en zijn ex via Franz wil dumpen. Hoe laat je de lezer een vreemde sympathie voelen voor iemand die zijn vriendin zodanig heeft toegetakeld dat ze aan haar verwondingen is bezweken? Door in het verhaal iemand te creëren die nog slechter is. De bal gaat pas echt aan het rollen als Franz bij de louche zaakjes van Pums betrokken wordt, terwijl hij toch fatsoenlijk wou blijven. Het is zoals de maatschappij die an sich goed is, maar waar er toch die negatieve onderstroom is.

Als Franz op het einde in het gekkenhuis wordt opgenomen en als Karl eruit komt, voel je heel goed dat Alfred Döblin een uitstekende kennis van de psychologie heeft. Het verhaal zit ook vol mythische verwijzingen zoals het verhaal van Job, de hoer van Babylon, de moeder van alle gruwelen op aarde, het slachten van het vee (= het offer dat Abraham moet brengen) en voor mij persoonlijk doet de verhouding tussen Reinhold en Franz aan de goede en slechte moordenaar denken, die naast Jezus aan het kruis hangen, alhoewel Döblin tijdens het schrijven van zijn roman Joods was en nog niet katholiek.

Het boek doet aan James Joyce denken, maar dat ontkent Alfred Döblin zelf ten stelligste: het eerste deel heeft hij zelfs geschreven, toen er van Joyce nog geen sprake was.

Ik heb het boek in het Duits gelezen en geef toe dat het geen makkelijk boek is, vooral ook omdat Döblin gretig gebruik maakt van het Berlijnse dialect om zijn personages zo goed mogelijk te schetsen. Dit is een element dat in de Nederlandse vertaling verloren gaat. Als uitsmijter geef ik een tekstfragment in het Duits, zodat jullie zelf kunnen oordelen.

"Er freut sich über den verrückten Kerl, den kleinen Postfritzen, der immer rumlooft und kooft und hat keen Geld, aber ein Vogel hat er, das ist schon kein gewöhlicher Piepmatz, das ist ein ausgewachsenes Huhn, wovon ne Familie leben kann."

"Hij verkneukelt zich over die maffe kerel, die kleine postboer die altijd maar rond rent, koopt en geen rooie cent heeft, maar wel een klap van de molen, dat is niet zomaar een tik, dat is een flinke klap, daar kun je een stevige kerel mee tegen de grond slaan." ( )

DNF, but I'm logging it here so I remember. I couldn't get into this. Even while: I thought there were interesting things happening in the form of the writing. I thrilled in the lamest way when the character walked down my street in Berlin. I wanted to push through to read about weimar Berlin, which has its own unending appeal. Still, I have other stories of weimar that I love, other stories of Berlin I would happily relive, other stories of post-prison life or desperate cities or people struggling to find a way that I found moving and profound. So I'll be ok without this one.
Side note to self: your reading level in German and your reading level in English are not the same.

My 2nd attempt to read this alleged masterpiece, this time as hörbuch.Indigestible. Lots of shouting drunkenness, talk of petty crime and prison. coming and humourless . Brecht covered the ground with more wit and aplomb.Gave up. ( )

La historia se sitúa en el barrio de clase obrera, Alexanderplatz, en el Berlín de los años 20, y empieza con la salida de la cárcel de Franz Biberkopf. Döblin describe su lucha y su desdicha al intentar buscar por los submundos de Berlín un futuro y su intención de convertirse en "un hombre nuevo". ( )

Sorprendente y fascinante novela. Nos cuenta la historia de un tipo que oscila entre lo legal y lo ilegal, siempre de pequeña monta, con preferencia por el proxenetismo y los atracos. Lo encontramos al salir de la cárcel por haber matado a golpes a su mujer (solo le cayeron cuatro años; hoy le habrían caído treinta) y vagabundea por Berlín Este entre prostitutas de poco fuste, pequeños delincuentes, proletarios y mendigos. Lo de menos es la trama, que solo se va clarificando muy poco a poco, aunque hacia el final se acelera. Importan aquí los ambientes, con profusión de obras, de transportes públicos, de nombres de calles y de escenas cotidianas urbanas. Importan, desde luego, los personajes, realmente muy conseguidos, en especial el protagonista, un tipo que quiere ser honrado pero no le sale, junto con su socio ocasional y a la vez verdugo Reinhardt y la dulce y abnegada Mieze. Y una caterva enorme de secundarios y de personajes fugaces, a veces solo esbozados o aludidos, pero que forman un retrato colectivo de lo que debía ser la clase baja urbana del Berlín de la época de Weimar. Añadiremos personajes imaginarios o tomados de mitos

Pero lo que más me ha fascinado es la forma de contr las cosas. Es cierto que se nota la influencia muy directa de "Ulysses" (creo que Döblin llegó a cansarse de que se lo dijeran tanto), del cine y, según el editor, también del futurismo. Pero hay mucho más. el autor escribe en todas las personas verbales, comenta cosas, se dirige al lector o a los personajes, intercala fragmentos de periódicos y documentos diversos (a veces, por lo visto, incluso pegándolos directamente sobre el manuscrito, sin molestarse en copiarlos), cita canciones y refranes populares (que el editor anota escrupulosamente), ironiza, se lamenta, mete diálogos teatrales, copia párrafos de la Biblia, repite frases a modo de leitmotiv, anticipa sucesos y hasta cuenta chistes. Todo mezclado en aparente caos, sin avisar. Hasta los títulos de capítulos y parágrafos se salen de lo habitual. Al principio resulta quizá demasiado desconcertante para un lector simplón como yo, pero he seguido, primero por voluntad y luego poco a poco hipnotizado por un tipo dispuesto a hacer de la vida gris de los barrios bajes un auténtico espectáculo. ( )