Douwe Draaisma
Autore di Perche la vita accellera con l'eta: come la memoria disegna il nostro passato
Sull'Autore
Douwe Draaisma is Heymans Professor of the History of Psychology University of Groningen. He is the author of several internationally acclaimed books, including Disturbances of the Mind (2006) and Why Life Speeds Up As You Get Older (2004). He lives in Groningen, Netherlands.
Opere di Douwe Draaisma
Lichaam en geest in psychologie en geneeskunde : waarneming, geheugen, motivatie, placebo's, anorexia (1989) 3 copie
Een laboratorium voor de ziel : Gerard Heymans en het begin van de experimentele psychologie (1992) 2 copie
De mechanisering van de ziel 2 copie
Ziekteverzuim en het bedrijf : achtergronden, registratie, onderzoek en mogelijke maatregelen (1978) 1 copia
Kennis en methode 1988 1 1 copia
Las metaforas de la memoria / Memory's Metaphors: Una Historia De La Mente / a Mind History (El Libro Universitario.… (1999) 1 copia
Kennis en methode 1988 3 1 copia
Kennis en methode 1988 2 1 copia
Kennis en methode 1989 2 1 copia
Why Life Speeds Up As You Get Older: How Memory Shapes our Past by Draaisma, Douwe (2004) Hardcover 1 copia
Kennis en methode 1989 4 1 copia
Kennis en methode 1989 3 1 copia
Kennis en methode 1990 4 1 copia
Kennis en methode 1990 3 1 copia
Kennis en methode 1990 2 1 copia
Kennis en methode 1991 4 1 copia
Kennis en methode 1991 3 1 copia
Kennis en methode 1991 2 1 copia
Kennis en methode 1992 3 1 copia
Kennis en methode 1992 2 1 copia
De bovenkamer 1 copia
Kennis en methode 1988 4 1 copia
Opere correlate
De vreugdeloze wetenschap waarom nieuwe inzichten vaak weerstand wekken (2004) — Collaboratore — 13 copie
Etichette
Informazioni generali
- Nome canonico
- Draaisma, Douwe
- Data di nascita
- 1953-10-25
- Sesso
- male
- Nazionalità
- Nederland
- Luogo di nascita
- Nijverdal, Overijssel, Nederland
- Attività lavorative
- Bijzonder hoogleraar geschiedenis van de psychologie (Rijksuniversiteit Groningen)
- Organizzazioni
- University of Groningen
- Premi e riconoscimenti
- Heymans Prijs (1990)
Jan Greshoffprijs (2002)
Jan Hanlo Essayprijs (2003)
Eureka! prijs (2003) - Breve biografia
- Douwe Draaisma (Nijverdal, 1953) is een Nederlands psycholoog die gespecialiseerd is in de aard en mechanismen van het menselijk geheugen. Hij is bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Draaisma is de auteur van een aantal zeer succesvolle boeken die veelvuldig zijn vertaald. Met zijn Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt won hij meerdere prijzen. Het boek werd vertaald in het Engels (Why Life Speeds Up As You Get Older), het Frans (Pourquoi la vie passe plus vite à mesure qu'on vieillit) en het Duits (Warum das Leben schneller vergeht, wenn man älter wird: von den Rätseln unserer Erinnerung).
In het najaar van 2010 heeft Draaisma in samenwerking met het dagblad Trouw de Schrijfwedstrijd Vergeten uitgeschreven met 438 inzendingen, die te lezen zijn op de externe link naar Trouw.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Douwe_Dr...
Utenti
Recensioni
De man die zijn hoofd verloor : over wanen en illusies di Douwe Draaisma
Over waandenkbeelden
½
Erinnerungen sind flexibel und ein Produkt unseres Gehirns, das diese permanent umschreibt und neu ausrichtet.
Wenn man über die Geschichte der Menschheit liest (in Büchern oder Sendungen, TV, Radio etc.), dann hat die Dimension der Fantasie eine ganz besondere Bedeutung! Sich an zuvor liegende Begebenheiten zu erinnern, heißt eben die Umstände wiederum ganz individuell und völlig anders zusammenzusetzen. Jeder, der historische Bücher kennt und ihre unterschiedlichen Interpretationen vergangener Zeiten oft mit Staunen aufnimmt, weiß das.
Für mich sind die Gedanken bzw. Abhandlungen des Autors über variable Erinnerungen mehr als nachvollziehbar, da er diese vor allem auch an der Lektüre von Büchern festmacht. Ich als Bibliophiler weiß: mit der eigenen Lebensentwicklung und den eintretenden Erfahrungen verändern sich Bücher mit, Erinnerungen an sie bzw. Lehren daraus sind nie fix, sondern ebenso im Fluss wie alles andere. Nimmt man in jüngeren Jahren eher Aspekte des Gerechten, des Abenteuerlichen oder der Liebe auf, so entsteht im Alter eine größere Gesamtschau, mit realistischem Blick auf Ereignisse und Zusammenhänge. In jungen Jahren steht man mehr zwischen den Dingen, während man später eher beginnt, darüber zu schweben.
Douwe Draaisma geht in sechs, in sich abgeschlossenen Kapiteln der Frage nach, was unsere Erinnerungen beeinflusst und wie sicher diese sind. Unterschiedliche Beeinflussungsfaktoren bzw. Lebensphasen werden beleuchtet, und mit Spannung folgt man den Schilderungen des sog. Unna-Bombers, der als Bombenbastler 18 Jahre lang nicht gefasst wurde. Woher kommen Überzeugungen, Werte und das individuelle Handeln eines Menschen? Wie ist unsere Erinnerung, unser Gedächtnis an frühere Ereignisse gekoppelt und wie entwickeln wir uns weiter?
Das Buch ist kein streng wissenschaftliches oder die Beleuchtung eines Status quo der Gedächtnisforschung, sondern wirft in sechs Essays Fragen auf, die einen selbst weiterdenken und fantasieren lassen! Sehr anregend und gesprächsfördernd! „Wenn es um unser Gedächtnis geht, sind die Begriffe Wahrheit und Lüge nicht sehr hilfreich“, meint der Autor.
In der Tat: Erinnerungen sind ein fragiles Gewebe, dessen Inhalte so beweglich sind wie ein Blatt im Wind und die oft von anderen in die Luft geschleudert, verändert und autosuggestiv adaptiert werden: an individuelle Lebenssituationen und neue Notwendigkeiten des Überlebens. Tatsächlich sind Erinnerungen also auch manipulierbar und wie weit das gehen kann, beleuchtet dieses Buch auch. Ja, man kann sich etwas einreden, Dinge, Ereignisse, die nie passiert sind. Und ja, jeder Menschen würde eine Situation auch in der Nahbetrachtung ganz anders erinnern: als eine Funktion aus Lebensalter, Erfahrung, Bildung, Wissen, Emotion und Charaktereigenschaften.
Bei mir wirft ein solches Buch die Frage nach der Güte und der Zuverlässigkeit von Gerichtsgutachtern auf bzw. der Frage, wie sie Erinnerungen bewerten. Darf man wirklich nur einem vertrauen oder müsste hier nicht ein ganzes Bündel unterschiedlichster Lebenserfahrungen beteiligt sein? Interessant immer wieder die Einlassungen von Gerd Postel [[ASIN:B01LZC1B9H Doktorspiele: Geständnisse eines Hochstaplers]], der auch eine Reihe von vermeintlich exzellenten Gutachten schrieb und in diesem Zusammenhang zu fatalen Ergebnissen kommt.… (altro)
Wenn man über die Geschichte der Menschheit liest (in Büchern oder Sendungen, TV, Radio etc.), dann hat die Dimension der Fantasie eine ganz besondere Bedeutung! Sich an zuvor liegende Begebenheiten zu erinnern, heißt eben die Umstände wiederum ganz individuell und völlig anders zusammenzusetzen. Jeder, der historische Bücher kennt und ihre unterschiedlichen Interpretationen vergangener Zeiten oft mit Staunen aufnimmt, weiß das.
Für mich sind die Gedanken bzw. Abhandlungen des Autors über variable Erinnerungen mehr als nachvollziehbar, da er diese vor allem auch an der Lektüre von Büchern festmacht. Ich als Bibliophiler weiß: mit der eigenen Lebensentwicklung und den eintretenden Erfahrungen verändern sich Bücher mit, Erinnerungen an sie bzw. Lehren daraus sind nie fix, sondern ebenso im Fluss wie alles andere. Nimmt man in jüngeren Jahren eher Aspekte des Gerechten, des Abenteuerlichen oder der Liebe auf, so entsteht im Alter eine größere Gesamtschau, mit realistischem Blick auf Ereignisse und Zusammenhänge. In jungen Jahren steht man mehr zwischen den Dingen, während man später eher beginnt, darüber zu schweben.
Douwe Draaisma geht in sechs, in sich abgeschlossenen Kapiteln der Frage nach, was unsere Erinnerungen beeinflusst und wie sicher diese sind. Unterschiedliche Beeinflussungsfaktoren bzw. Lebensphasen werden beleuchtet, und mit Spannung folgt man den Schilderungen des sog. Unna-Bombers, der als Bombenbastler 18 Jahre lang nicht gefasst wurde. Woher kommen Überzeugungen, Werte und das individuelle Handeln eines Menschen? Wie ist unsere Erinnerung, unser Gedächtnis an frühere Ereignisse gekoppelt und wie entwickeln wir uns weiter?
Das Buch ist kein streng wissenschaftliches oder die Beleuchtung eines Status quo der Gedächtnisforschung, sondern wirft in sechs Essays Fragen auf, die einen selbst weiterdenken und fantasieren lassen! Sehr anregend und gesprächsfördernd! „Wenn es um unser Gedächtnis geht, sind die Begriffe Wahrheit und Lüge nicht sehr hilfreich“, meint der Autor.
In der Tat: Erinnerungen sind ein fragiles Gewebe, dessen Inhalte so beweglich sind wie ein Blatt im Wind und die oft von anderen in die Luft geschleudert, verändert und autosuggestiv adaptiert werden: an individuelle Lebenssituationen und neue Notwendigkeiten des Überlebens. Tatsächlich sind Erinnerungen also auch manipulierbar und wie weit das gehen kann, beleuchtet dieses Buch auch. Ja, man kann sich etwas einreden, Dinge, Ereignisse, die nie passiert sind. Und ja, jeder Menschen würde eine Situation auch in der Nahbetrachtung ganz anders erinnern: als eine Funktion aus Lebensalter, Erfahrung, Bildung, Wissen, Emotion und Charaktereigenschaften.
Bei mir wirft ein solches Buch die Frage nach der Güte und der Zuverlässigkeit von Gerichtsgutachtern auf bzw. der Frage, wie sie Erinnerungen bewerten. Darf man wirklich nur einem vertrauen oder müsste hier nicht ein ganzes Bündel unterschiedlichster Lebenserfahrungen beteiligt sein? Interessant immer wieder die Einlassungen von Gerd Postel [[ASIN:B01LZC1B9H Doktorspiele: Geständnisse eines Hochstaplers]], der auch eine Reihe von vermeintlich exzellenten Gutachten schrieb und in diesem Zusammenhang zu fatalen Ergebnissen kommt.… (altro)
Als mijn geheugen me niet bedriegt/ Douwe Draaisma/ Historische uitgeverij Groningen/ © 2016/ ISBN 978 90 6554 0430
Douwe Draaisma (° 1953 Nijverdal, Nederland) groeide op in Groningen en studeerde aan de universiteit van Groningen psychologie (1983) en filosofie (1987) en doctoreerde (1994) in Utrecht bij Piet Vroon met de “Metaforenmachine”. Het geheugen is zijn specialisme. Hij is hoogleraar in de geschiedenis van de psychologie aan de universiteit van Groningen. Hij schreef vlot leesbare artikels in Intermediair en De Volkskrant, en ook een vijftal boeken, alle over het geheugen. Zijn bekendste boek is “Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt”.
Samenvatting
De auteur toont met een aantal gevallenstudies aan dat een herinnering in ons geheugen niet vast en onveranderlijk is. Niet alle aspecten van een persoonlijke ervaring herinner je je met dezelfde nauwkeurigheid, sommige zelfs helemaal niet. Een andere ervaring van latere datum die er verband mee houdt, kan de interpretatie van de eerste “overschrijven” in het geheugen, en daarmee de oorspronkelijke interpretatie te niet doen. Vb. Het heeft tientallen jaren geduurd voordat Draaisma plots begreep dat zijn kleuterjuf hem een extra jaar bij haar in de klas had gehouden, niet omdat ze hem dat gunde, maar omdat ze dacht dat hij nog niet schoolrijp genoeg was om naar de lagere school te gaan.
Een ander voorbeeld van overschrijven van oude herinneringen is het Nederlandse televisieprogramma “DNA onbekend”. Deze emo-TV serie nodigde mensen uit, die dachten dat ze niet het kind waren van hun vader, en liet hun eerst hun verhaal doen, om ze daarna voor de camera te confronteren met het resultaat van DNA onderzoek daarover.
Draaisma besteedt veel tijd aan de bespreking van de UNAbomber Ted Kaczynski, die tussen mei 1978 en eind 1995, in de USA 20 mensen verwonde en 3 vermoorde met zelfgemaakte bompakketten, voor hij begin 1996 werd aangehouden. De auteur bespreekt de herinneringen die de moeder en de broer van Ted hadden; het manifest waarom hij mensen vermoorde dat Ted schreef voor de buitenwereld; en zijn geheime dagboek. Plus nog twee tegenstrijdige rapporten van gerechtspsychiaters, en een aantal biografieën over hem. Draaisma overloopt de vertekende, bijgekleurde herinneringen van getuigen, familie, vrienden en kennissen, aan iemand die van ernstige vergrijpen wordt beschuldigd.
In het hoofdstuk “Mijn tijd was de beste” gaat het over het “reminiscentie effect”. Mensen vanaf een jaar of zestig herinneren zich meer over de tijd dat ze tussen 15 en 25 jaar oud waren. Ze omschrijven die als “in mijn tijd”. Schulkind, Hennis en Rubin onderzochten hoe het zat met herinneringen aan popmuziek. Dat bleek ook zo te zijn. Kinderen die in “hun tijd” ook de favoriete popmuziek van hun ouders hoorden, kregen die er gewild of ongewild bij. Wat de verklaring zou zijn voor de eeuwige wederkeer van muziek uit de jaren zestig.
Een verhaal dat uitgebreid aan bod komt is de “vergeetpil”, waarnaar farmaceutische bedrijven al jaren zoeken, in de hoop mensen met een psychisch trauma van hun probleem te verlossen. Draaisma gaat voor verwijzingen terug tot de vijfde eeuw a.d. in het antieke Griekenland, en Lady Macbeth (uit Macbeth van Shakespeare) die haar man zover krijgt om koning Duncan te vermoorden, maar uiteindelijk uit wroeging zelfmoord pleegt. En naar boeken en films uit de 20e eeuw, die exploreren wat de neveneffecten zouden kunnen zijn van het verwijderen van de pijnlijkste ervaringen op iemands leven, of van het tijdelijk binnenbrengen van aangename ervaringen.
Eigen commentaar
Draaisma schrijft vlot en onderhoudend. Het boek lijkt bij tijden een detectiveverhaal. Dat hij geschiedenis van de psychologie doceert maakt dat hij op de hoogte is van heel wat materiaal dat zijn boodschap illustreert.
Weten wat goed en wat slecht of helemaal niet onthouden wordt, beschrijft het resultaat, maar de lezer blijft op zijn honger over hoe onze hersenen dat doen. In een werk dat wetenschap wil vulgariseren verwacht ik meer duiding, de stand van de wetenschap in 2016 laat dat toe.
Hierna drie bemerkingen
Over de vergeetpil
Vb. (p. 141) … Herinneringen hebben associatieve verbindingen met beelden, geluiden en geuren, elders in de hersenen opgeslagen. Ze laten in nog andere delen van de hersenen emoties resoneren. Ze zijn vergroeid met andere herinneringen, verweven in verhalen, opgenomen in wat we verder van ons verleden weten… Voor wie specifieke herinneringen farmacologisch of neurochirurgisch wil verwijderen is dit een ontmoedigende gedachte. …
Het opslaan van een gegevens in een computer als metafoor voor het menselijk geheugen is gewoon fout, zoals hierboven blijkt uit de eindparagraaf van het hoofdstuk “De vergeetpil”. Onze hersenen slaan onze herinneringen niet op één bepaalde plaats op, en ook niet als één geheel per ervaring. Bepaalde eigenschappen die verband houden met de ervaring worden in hersencellen in andere gebieden van de hersenen opgeslagen. Om je wat te herinneren zoeken je hersenen, op verschillende niveaus, via het netwerk tussen de hersencellen naar de combinatie die met die ervaring te maken heeft. Vb. Het overkomt we wel eens op straat dat iemand die ik herken als iemand van mijn werk, me dag zegt in het voorbijgaan, maar waarvan de naam me niet direct te binnen schiet, enkel dat die begint met een E. Een tiental seconden later weet ik dat het Edgard Van Thoen is
Onze hersenen zijn enorm goed in patroonherkenning: we herkennen een vertrouwd gezicht of dat nu lacht, kwaad is of uitdrukkingloos is; overdag in zon of schaduw, ’s avonds bij kunstlicht of maanlicht; en ook op plaatsen waar die persoon niet vaak komt. Het verdelen van een aantal eigenschappen over verschillende niveaus, maakt dat onze hersenen - zonder dat we ons van die verschillende niveaus bewust zijn - eigenschappen snel kunnen terug vinden, die belangrijk zijn om iemand of iets te herkennen.
De Presidents Council on Bioethics in de USA boog zich 2002 over het manipuleren van herinneringen. De drie belangrijkste bezwaren die de raad opsomde waren:
1. Herkennen we onszelf nog als er stukken van onze onaangename ervaringen spoorloos zijn?
2. Wordt onderzoek naar misdaden en de berechting van wie ze pleegden, niet te moeilijk gemaakt als herinneringen kunnen gewist worden?
3. Werkt de mogelijkheid om traumatische herinneringen te wissen normvervaging in de hand, doordat wat in het begin een vrij keuze lijkt, in de praktijk snel kan verworden tot een verplichting, wanneer “vermijdbare schade niet vermeden werd” en verhaald wordt op het slachtoffer? (adding insult to injury)
Zichzelf en de vertrouwde wereld rondom jou niet meer herkennen, kan heel ernstige gevolgen hebben voor jouw geestelijke gezondheid, zoals brandweerlui en andere reddingswerkers uit eerste hand weten. Mensen kunnen beter met slecht nieuws leven, dan met onzekerheid.
UNAbomber
Mensen lopen rond met hun eigen versie van “feiten” in het geheugen. Maar die “feiten” zijn voor een deel - soms een heel klein deel - echte feiten, die iedereen als hetzelfde waarneemt. Onze hersenen werken zo dat enkele flarden werkelijkheid in een flits worden beproefd op hun geloofwaardigheid, door er een aannemelijk verband bij te bedenken, en daarna te vechten of te vluchten als de situatie bedreigend lijkt. Beter blode Jan dan dode Jan.
Verbanden leggen komt ook van pas bij improvisatietoneel en spelletjes waarbij men een verhaal moet verzinnen op basis van enkele woorden die anderen opgeven. En we gebruiken die vaardigheid voortdurend, om de wereld aan onszelf uit te leggen, ook in situaties waarin het geen pas geeft. Je vindt op sociale media zoveel voorbeelden als je maar wil. Ander voorbeeld: de dagkoers van US $ t.o.v. € in het afgelopen jaar onthouden is een ramp, zelfs voor bankiers en beleggingsadviseurs. Gelukkig voor hen zijn er computers met grafieken, en als ze die niet bij de hand hebben behelpen ze zich met enkele “verklaringen” voor de omslagpunten, de dagen dat de koers van stijgen overging in dalen of omgekeerd. Die verklaringen zijn meestal veralgemeningen uit een studie over een andere situatie die er een beetje op lijkt.
Mijn tijd was de beste
Dat de popmuziek uit de jaren zestig eeuwig zal terugkeren moet nog afgewacht worden. De omstandigheden waren uitzonderlijk: in de golden sixties verdienden ouders zoveel dat ze hun kinderen meer zakgeld konden geven. Het was de eerste generatie jongeren - tieners en studenten - die geld kon besteden aan kleren, kapsels, en muziek specifiek voor jongeren. En tegen de tijd dat muziek-CD’s midden de jaren tachtig op de markt kwamen, realiseerden de platenfirma’s die eigenaar waren van de reproductierechten van de popmuziek uit de jaren zestig, dat ze op een goudmijn zaten. LP’s van die periode waren grijs gespeeld of weggeworpen, en zij hadden de originele master opnamen nog, die ze snel en goedkoop op muziek-CD konden uitbrengen, en die technisch ook nog eens beter waren dan vinylplaten. Kinderen van de generatie 68-ers hoorden het jeugdsentiment van hun ouders in de huiskamer - gewild of ongewild - naast de popmuziek van hun tijd. Maar nu downloaden kinderen enkel hun eigen mp3 muziekbestanden en luisteren er met oortjes naar.… (altro)
Douwe Draaisma (° 1953 Nijverdal, Nederland) groeide op in Groningen en studeerde aan de universiteit van Groningen psychologie (1983) en filosofie (1987) en doctoreerde (1994) in Utrecht bij Piet Vroon met de “Metaforenmachine”. Het geheugen is zijn specialisme. Hij is hoogleraar in de geschiedenis van de psychologie aan de universiteit van Groningen. Hij schreef vlot leesbare artikels in Intermediair en De Volkskrant, en ook een vijftal boeken, alle over het geheugen. Zijn bekendste boek is “Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt”.
Samenvatting
De auteur toont met een aantal gevallenstudies aan dat een herinnering in ons geheugen niet vast en onveranderlijk is. Niet alle aspecten van een persoonlijke ervaring herinner je je met dezelfde nauwkeurigheid, sommige zelfs helemaal niet. Een andere ervaring van latere datum die er verband mee houdt, kan de interpretatie van de eerste “overschrijven” in het geheugen, en daarmee de oorspronkelijke interpretatie te niet doen. Vb. Het heeft tientallen jaren geduurd voordat Draaisma plots begreep dat zijn kleuterjuf hem een extra jaar bij haar in de klas had gehouden, niet omdat ze hem dat gunde, maar omdat ze dacht dat hij nog niet schoolrijp genoeg was om naar de lagere school te gaan.
Een ander voorbeeld van overschrijven van oude herinneringen is het Nederlandse televisieprogramma “DNA onbekend”. Deze emo-TV serie nodigde mensen uit, die dachten dat ze niet het kind waren van hun vader, en liet hun eerst hun verhaal doen, om ze daarna voor de camera te confronteren met het resultaat van DNA onderzoek daarover.
Draaisma besteedt veel tijd aan de bespreking van de UNAbomber Ted Kaczynski, die tussen mei 1978 en eind 1995, in de USA 20 mensen verwonde en 3 vermoorde met zelfgemaakte bompakketten, voor hij begin 1996 werd aangehouden. De auteur bespreekt de herinneringen die de moeder en de broer van Ted hadden; het manifest waarom hij mensen vermoorde dat Ted schreef voor de buitenwereld; en zijn geheime dagboek. Plus nog twee tegenstrijdige rapporten van gerechtspsychiaters, en een aantal biografieën over hem. Draaisma overloopt de vertekende, bijgekleurde herinneringen van getuigen, familie, vrienden en kennissen, aan iemand die van ernstige vergrijpen wordt beschuldigd.
In het hoofdstuk “Mijn tijd was de beste” gaat het over het “reminiscentie effect”. Mensen vanaf een jaar of zestig herinneren zich meer over de tijd dat ze tussen 15 en 25 jaar oud waren. Ze omschrijven die als “in mijn tijd”. Schulkind, Hennis en Rubin onderzochten hoe het zat met herinneringen aan popmuziek. Dat bleek ook zo te zijn. Kinderen die in “hun tijd” ook de favoriete popmuziek van hun ouders hoorden, kregen die er gewild of ongewild bij. Wat de verklaring zou zijn voor de eeuwige wederkeer van muziek uit de jaren zestig.
Een verhaal dat uitgebreid aan bod komt is de “vergeetpil”, waarnaar farmaceutische bedrijven al jaren zoeken, in de hoop mensen met een psychisch trauma van hun probleem te verlossen. Draaisma gaat voor verwijzingen terug tot de vijfde eeuw a.d. in het antieke Griekenland, en Lady Macbeth (uit Macbeth van Shakespeare) die haar man zover krijgt om koning Duncan te vermoorden, maar uiteindelijk uit wroeging zelfmoord pleegt. En naar boeken en films uit de 20e eeuw, die exploreren wat de neveneffecten zouden kunnen zijn van het verwijderen van de pijnlijkste ervaringen op iemands leven, of van het tijdelijk binnenbrengen van aangename ervaringen.
Eigen commentaar
Draaisma schrijft vlot en onderhoudend. Het boek lijkt bij tijden een detectiveverhaal. Dat hij geschiedenis van de psychologie doceert maakt dat hij op de hoogte is van heel wat materiaal dat zijn boodschap illustreert.
Weten wat goed en wat slecht of helemaal niet onthouden wordt, beschrijft het resultaat, maar de lezer blijft op zijn honger over hoe onze hersenen dat doen. In een werk dat wetenschap wil vulgariseren verwacht ik meer duiding, de stand van de wetenschap in 2016 laat dat toe.
Hierna drie bemerkingen
Over de vergeetpil
Vb. (p. 141) … Herinneringen hebben associatieve verbindingen met beelden, geluiden en geuren, elders in de hersenen opgeslagen. Ze laten in nog andere delen van de hersenen emoties resoneren. Ze zijn vergroeid met andere herinneringen, verweven in verhalen, opgenomen in wat we verder van ons verleden weten… Voor wie specifieke herinneringen farmacologisch of neurochirurgisch wil verwijderen is dit een ontmoedigende gedachte. …
Het opslaan van een gegevens in een computer als metafoor voor het menselijk geheugen is gewoon fout, zoals hierboven blijkt uit de eindparagraaf van het hoofdstuk “De vergeetpil”. Onze hersenen slaan onze herinneringen niet op één bepaalde plaats op, en ook niet als één geheel per ervaring. Bepaalde eigenschappen die verband houden met de ervaring worden in hersencellen in andere gebieden van de hersenen opgeslagen. Om je wat te herinneren zoeken je hersenen, op verschillende niveaus, via het netwerk tussen de hersencellen naar de combinatie die met die ervaring te maken heeft. Vb. Het overkomt we wel eens op straat dat iemand die ik herken als iemand van mijn werk, me dag zegt in het voorbijgaan, maar waarvan de naam me niet direct te binnen schiet, enkel dat die begint met een E. Een tiental seconden later weet ik dat het Edgard Van Thoen is
Onze hersenen zijn enorm goed in patroonherkenning: we herkennen een vertrouwd gezicht of dat nu lacht, kwaad is of uitdrukkingloos is; overdag in zon of schaduw, ’s avonds bij kunstlicht of maanlicht; en ook op plaatsen waar die persoon niet vaak komt. Het verdelen van een aantal eigenschappen over verschillende niveaus, maakt dat onze hersenen - zonder dat we ons van die verschillende niveaus bewust zijn - eigenschappen snel kunnen terug vinden, die belangrijk zijn om iemand of iets te herkennen.
De Presidents Council on Bioethics in de USA boog zich 2002 over het manipuleren van herinneringen. De drie belangrijkste bezwaren die de raad opsomde waren:
1. Herkennen we onszelf nog als er stukken van onze onaangename ervaringen spoorloos zijn?
2. Wordt onderzoek naar misdaden en de berechting van wie ze pleegden, niet te moeilijk gemaakt als herinneringen kunnen gewist worden?
3. Werkt de mogelijkheid om traumatische herinneringen te wissen normvervaging in de hand, doordat wat in het begin een vrij keuze lijkt, in de praktijk snel kan verworden tot een verplichting, wanneer “vermijdbare schade niet vermeden werd” en verhaald wordt op het slachtoffer? (adding insult to injury)
Zichzelf en de vertrouwde wereld rondom jou niet meer herkennen, kan heel ernstige gevolgen hebben voor jouw geestelijke gezondheid, zoals brandweerlui en andere reddingswerkers uit eerste hand weten. Mensen kunnen beter met slecht nieuws leven, dan met onzekerheid.
UNAbomber
Mensen lopen rond met hun eigen versie van “feiten” in het geheugen. Maar die “feiten” zijn voor een deel - soms een heel klein deel - echte feiten, die iedereen als hetzelfde waarneemt. Onze hersenen werken zo dat enkele flarden werkelijkheid in een flits worden beproefd op hun geloofwaardigheid, door er een aannemelijk verband bij te bedenken, en daarna te vechten of te vluchten als de situatie bedreigend lijkt. Beter blode Jan dan dode Jan.
Verbanden leggen komt ook van pas bij improvisatietoneel en spelletjes waarbij men een verhaal moet verzinnen op basis van enkele woorden die anderen opgeven. En we gebruiken die vaardigheid voortdurend, om de wereld aan onszelf uit te leggen, ook in situaties waarin het geen pas geeft. Je vindt op sociale media zoveel voorbeelden als je maar wil. Ander voorbeeld: de dagkoers van US $ t.o.v. € in het afgelopen jaar onthouden is een ramp, zelfs voor bankiers en beleggingsadviseurs. Gelukkig voor hen zijn er computers met grafieken, en als ze die niet bij de hand hebben behelpen ze zich met enkele “verklaringen” voor de omslagpunten, de dagen dat de koers van stijgen overging in dalen of omgekeerd. Die verklaringen zijn meestal veralgemeningen uit een studie over een andere situatie die er een beetje op lijkt.
Mijn tijd was de beste
Dat de popmuziek uit de jaren zestig eeuwig zal terugkeren moet nog afgewacht worden. De omstandigheden waren uitzonderlijk: in de golden sixties verdienden ouders zoveel dat ze hun kinderen meer zakgeld konden geven. Het was de eerste generatie jongeren - tieners en studenten - die geld kon besteden aan kleren, kapsels, en muziek specifiek voor jongeren. En tegen de tijd dat muziek-CD’s midden de jaren tachtig op de markt kwamen, realiseerden de platenfirma’s die eigenaar waren van de reproductierechten van de popmuziek uit de jaren zestig, dat ze op een goudmijn zaten. LP’s van die periode waren grijs gespeeld of weggeworpen, en zij hadden de originele master opnamen nog, die ze snel en goedkoop op muziek-CD konden uitbrengen, en die technisch ook nog eens beter waren dan vinylplaten. Kinderen van de generatie 68-ers hoorden het jeugdsentiment van hun ouders in de huiskamer - gewild of ongewild - naast de popmuziek van hun tijd. Maar nu downloaden kinderen enkel hun eigen mp3 muziekbestanden en luisteren er met oortjes naar.… (altro)
Excellente vulgarisation, avec ce qu'il faut d'anecdotique mais surtout une mise en abîme du regard de l'homme sur ses profondeurs...
Liste
Premi e riconoscimenti
Potrebbero anche piacerti
Autori correlati
Statistiche
- Opere
- 42
- Opere correlate
- 3
- Utenti
- 915
- Popolarità
- #28,031
- Voto
- 3.8
- Recensioni
- 13
- ISBN
- 103
- Lingue
- 15
- Preferito da
- 1