L’homme se fait voyeur, épie la femme, et, vite, convoite son corps, la considère, en tant que mâle, comme une proie à saisir, en tant que romancier, comme un personnage dont il faut changer le destin, et veut remplacer l’amant attendu fidèlement depuis trente ans.
Il croit être arrivé à ses fins lorsque Véra devient sa maîtresse. Il savoure secrètement la fierté du conquérant et s’en emplit du sentiment orgueilleux de la toute-puissance de l’écrivain et, le charme se rompant une fois que l’objet du désir est atteint, décide qu’il ne peut rester plus longtemps dans ce bout du monde, et qu’il a mieux à faire ailleurs, et qu’il est temps d’écrire le mot « fin ».
Il quitte Véra, lâchement.
Mais il part, avec la gênante impression, soudaine, que la réalité de l’histoire est autre. Et le lecteur se demande avec lui, quand finit le roman, s’il ne faut pas inverser les rôles : n’est-ce pas Véra qui attendait le prétendu prédateur, tapie dans son bled reculé ?
N’est-ce pas la femme qui est l’affût de l’homme qui passe, et qui le renvoie une fois son désir assouvi ?
L’ambiguïté est confirmée, a posteriori, par le titre, et par la découverte que fait le narrateur du véritable niveau intellectuel de Véra, bien supérieur au sien…
Un roman qui se boit comme du petit lait… ( )

Dans le village reculé où il étudie les coutumes russes ancestrales, le narrateur fait la connaissance de Véra, qui attend depuis 30 ans l’homme qu’elle aime et qui n’est pas revenu de la guerre. Un roman qui raconte la Russie des années 1970, entre communisme, envies d’émancipation et traditions rurales, et les met en résonance avec une histoire d’amour quasiment mythique vue à travers le regard et le fantasme d’un jeune citadin. Et comme toujours chez l’auteur, les grands espaces, le froid cristallin et la beauté nostalgique slave. ( )

Sentimentale? Oh sì!
Fiabesco? Pure!
Realistico? Sì.
Perché c'è molto spazio nella vita vissuta per l'inverosimile, ed è proprio quello spazio in cui si muove Makine, aiutato dalla latitudine (la città di Arcangelo), dalla storia grande e tragica del suo Paese (l'URSS) e, soprattutto, dalla sua sensibilità MAI strabordante, MAI irragionevole, SEMPRE sottile.
Perla. ( )

En un pequeño pueblo situado junto al mar Blanco, al norte de la Unión Soviética, Vera todavía espera, treinta años después, al hombre al que ama y que en 1945 partió al frente. El narrador de esta historia, un joven escritor de veintiséis años, queda fascinado con esta mujer cuando, en otoño de 1975, acude desde Leningrado a la remota región de Arjánguelsk con el encargo de escribir un informe sobre las costumbres y tradiciones de las gentes que allí viven, un informe que él pretende convertir en sátira antisoviética. Sin embargo, a medida que pasan las semanas, al narrador cada vez le resulta más difícil contemplar con sarcasmo esos pueblos, en su mayoría abandonados, pobres, habitados por ancianas que únicamente hablan de los hijos y los maridos que perdieron en la devastadora segunda guerra mundial. Así, se siente más y más atraído por Vera, con quien se encuentra en diversas ocasiones. La mujer le cuenta al narrador pasajes de su vida que aumentan su admiración por ella. Pero todo da un giro inesperado desde el momento en que la anciana Zoïe le desvela la verdadera historia del soldado a quien aguarda Vera. ( )

Het is midden jaren zeventig, maar in Mirnoe, een dorpje in het noorden van de Sovjet-Unie aan de Witte Zee, lijkt het alsof de tijd stil is blijven staan in 1945. Er wonen bijna alleen nog vrouwen van in de tachtig, weduwes van soldaten die niet of zwaar gewond uit de Tweede Wereldoorlog terugkeerden. Er is één jongere vrouw, de mooie, sensuele Vera, die op 16-jarige leeftijd haar geliefde uitgeleide deed naar het front, hem verzekerde dat ze op hem zou wachten en dat nu, na 30 jaar, nog steeds doet en voor de oude weduwes zorgt. In dit afgelegen dorp arriveert een jonge schrijver uit Leningrad, die uit liefdesverdriet over zijn trouweloze vriendin naar het noorden is gevlucht om er oude huwelijkse- en begrafenisrites vast te leggen voor het nageslacht. In plaats daarvan raakt hij gefascineerd door Vera.

In Leningrad verkeerde hij in dissidente vrijgevochten kunstenaarskringen waar veel drank vergoten werd en iedereen het met iedereen deed in naam van de vrijheid. In Mirnoe komt hij in een volstrekt andere wereld terecht. Dissidenten zijn er niet, want zelfs de Sovjets zijn het dorp vergeten. Het bestaan is karig en monotoon. Kunstenaars zijn er niet, alleen een Georgische vrachtwagenchauffeur die hier naartoe is verbannen en vindt dat je het vrouwen het best als gebruiksvoorwerp kunt behandelen (later wordt duidelijk waarom). Maar het grootste contrast met zijn leven in Leningrad is wel Vera, de vrouw die al een half mensenleven lang trouw is aan haar geliefde en daarmee het tegenovergestelde is van zijn eigen vriendin, die tijdens een feestje achter de onafgemaakte schilderijen hoorbaar de liefde bedrijft met een andere man.

Hij leert Vera beter kennen, ontdekt onverwachte aspecten van haar, maar steeds als hij denkt dat hij haar doorgrond heeft, blijkt dat hij er weer naast zat. Ze blijft een raadsel voor hem. Ik vind het erg mooi zoals Makine deze vrouw schildert, door steeds suggestieve, ogenschijnlijk tegenstrijdige stukjes van haar te laten zien, zonder haar bloot te leggen. Ook mooi weergegeven is de sfeer van het dorp en de omringende bossen waar de winter nadert.

In this remote corner of the Russian North I had expected to discover a microcosm of the Soviet age, a caricature of this simultaneously messianic and stagnant time. But time was quite simply absent from these villages, which seemed as if they were living on after the disappearance of the regime, after the collapse of the empire. What I was passing through was, in effect, a kind of premonition of the future. The vestiges of History had been eradicated. What remained were the gilded slivers of the willow leaves on the dark surface of the lake, the first snows that generally came at night, the silence of the White Sea, looming beyond the forests. What remained was this woman in a long military greatcoat, following the shoreline, stopping at the mailbox where the roads met. What remained was the essence of things. (p. 42-43 van de Engelse vertaling)

Dit boek is net als Vera: moeilijk om helemaal vat op te krijgen, maar erg mooi en fascinerend. Er is symboliek, maar die ligt vooral onder de oppervlakte. Er is lyriek, maar van de bedekte, niet meest in het oog springende soort. Makine, van origine een Siberiër die naar Frankrijk uitweek en in Parijs een tijdlang het leven van een dakloze leidde, is in zijn nieuwe vaderland inmiddels een gevierd en gelauwerd schrijver. Ik zie hem geen bestsellerauteur worden, daarvoor zijn zijn boeken te subtiel, maar hij is wel al enige tijd één van mijn favoriete eigentijdse schrijvers en heeft die status met dit boek weer bevestigd.
http://annavangelderen.blogspot.com ( )