Wim Willems

Biografie over de schilderes en verzetsheldin Henrica Maria ('Ru') Paré (1896-1972). Aanvankelijk kost het de auteur veel moeite om de jeugd van Paré te reconstrueren - er is nauwelijks nog archiefmateriaal beschikbaar. Dat verandert echter wanneer hij de oorlogsperiode beschrijft, een belangrijk en omvangrijk onderdeel van het boek, want dan beschikt hij over meer materiaal. Door de verhouding die Paré vóór de oorlog had met de Haagse drukker Lankhout rolde ze als het ware als vanzelf in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij redde het leven van tientallen Joodse kinderen door ze onder te brengen bij opvangouders, vooral buiten de grote steden. Het gebeurde zelfs dat kinderen op meerdere adressen werden opgevangen, bijvoorbeeld wanneer het niet klikte met de opvangouders. Het is Willems zo'n zestig jaar later gelukt om verschillende door Paré geredde kinderen op te sporen, die vaak nog wel herinneringen hadden aan deze verschrikkelijke periode. Verbazingwekkend is verder dat aan het einde van de Tweede Wereldoorlog de ellende voor velen van hen nog niet over was. Immers : de strijd over de voogdij tussen de biologische en de opvangouders brak dan los, soms tot aan de rechter aan toe, met alle gevolgen van dien voor de kinderen.
Jammer aan het boek is dat de afbeeldingen in de beide kleurenkaternen een ondergeschikte rol spelen in het boek, dat wil zeggen dat er in de tekst niet aan gerefereerd wordt. Veel van het werk van Paré lijkt bovendien nog in particuliere handen, namelijk de vriendenkring aan wie zij bij gelegenheid een of meerdere werken schonk. Zodoende is maar heel weinig werk van Ru Paré op de markt beschikbaar, zodat het nog wel even zal duren voordat haar naam wat meer bekendheid krijgt. Dit boek zorgt in ieder geval voor een stap in de goede richting, en het is te hopen dat de tentoonstellingen in het Museon en bij Pulchri (zomer 2018) hier verder aan bij gaan dragen.… (altro)

Voor mij is Wim Willems een nobele onbekende, maar in Nederland heeft hij blijkbaar als docent sociale geschiedenis een voortrekkersrol gespeeld in de debatten over de post-koloniale problematiek, met name over de bevolkingsgroep die uit Indonesië terugkeerde, na de bloedig bevochten onafhankelijkheid in de periode 1945-1949; het ging dan zowel om blanken als om gemengde blank-Aziaten. Blijkbaar is die terugkeer niet rimpelloos verlopen en zijn ook zovele decennia later de trauma’s nog altijd erg voelbaar.
Willems geeft in dit boek aan hoe hij stapje voor stapje, soms bruuskerend, dan weer helend, de getuigenissen van die “Indiërs” (voor niet-Nederlanders blijft die Indië-omschrijving toch altijd erg verwarrend) in kaart heeft gebracht en tot een geheel heeft proberen kneden. Erg interessant is hoe hij daarbij alle valkuilen in kaart brengt: het falend geheugen van getuigen, hun bewuste en onbewuste vervorming van ervaringen onder invloed van het eigen belang of het belang van familieleden, en vooral de steevaste neiging van minderheidsgroepen tot exclusivisme (buitenstaanders hebben geen recht om te oordelen over hun ervaringen, en kunnen zich trouwens absoluut niet inleven) en gecultiveerd slachtofferschap.
De vrij gedetailleerde ervaringen van Willems, over enkele decennia gespreid, zijn absoluut lezenswaardig, al hebben ze onvermijdelijk ook iets apologetisch. Ook zijn expertise over zigeuners (in het eerste deel) en over het in kaart brengen van de eigen jeugd in Den Haag, in de jaren ’50 en ’60, is zeer de moeite, vooral omdat die passages een mooi stuk van het historisch metier blootleggen, met zijn kleine en zijn grote sterktes en zwaktes!… (altro)