J.A. Deelder (1944–2019)

Jules Deelder staat bekend om zijn optredens, waarin hij zijn eigen verhalen en poezie ten gehore brengt. Hij praat zo snel, EN foutloos, dat menigeen onderweg de draad kwijt raakt. Behalve dat zijn zijn optredens ook de moeite waard door de moppen die hij tussendoor verteld. In mij ogen is hij een van de beste moppenvertellers van Nederland. Niet zoals de moppentoppers die bij Brandsteder olijk kijkend wachten op de lach, die maar niet komt, omdat de grap meestal of niet leuk is, of zo oud dat we die allemaal al 38 keer gehoord hadden, maar gewoon op Deelderiaanse wijze gebracht, met een stalen gezicht, in een hoog tempo.

Deelder’s boeken zijn altijd al leuk geweest, zijn poezie is dieper dan menigeen doorheeft, nu heeft hij zijn moppen gebundeld. Wie zijn shows kent (ik ken er een aantal) zal vele moppen herkennen, maar dat is niet echt een probleem. Het leuke aan het lezen van Deelder is, dat je zijn stem in gedachten hoort terwijl je leest. Alsof hij het persoonlijk voor je opleest. Leuke bundel. Niet om na te vertellen. Kan ik toch niet zo goed als Jules zelf.… (altro)

Jazz van J.A. Deelder (maar u mag Jules zeggen) is een boekje van 154 pagina’s met verhalen en gedichten over de favoriete muzieksoort van de voormalig nachtburgemeester van Rotterdam. Het heeft weinig pretenties, want het dateert uit 1992 en het was toen al geen nieuw materiaal. De verhalen zijn overgenomen uit eerdere publicaties. Omdat ik zijn gedichten al kende verwachtte ik er eigenlijk niet veel uit te halen.

Dat klopte voor een deel. De gedichten daar kon ik snel aan voorbijgaan maar de verhalen geven soms een aardig tijdsbeeld;

Op feesten in kelders met visnetten versierden we meisjes uit de 3e op de tonen van Mingus en Miles Davis…We waren ‘vuile addestiekelingen’. We jatten als de raven. Boeken en platen…We hielden van jazz en we hadden geen geld dus wat doe je? Je zette wat van je gading was voor in de bak en klemde de hele stapel op een onbewaakt moment onder je trui tussen broeksband en buikwand.

U kunt Deelder het verhaal hier ook nog eens horen vertellen aan Jan Rot. Het is leuk als hij in het boek laat merken dat hij een aardige jazzkenner is als hij wat bakken met vinyl doorvorst;

Tref tussen onvermijdelijke Savoy Orpheans, Hyltons en acht keer Jacques Pils met ‘Seul dans la nuit’ (Blues chanté) zowaar ‘Dallas Blues’ van Andy Kirk & His Clouds of Joy aan, met op keerzijde ‘Basement Blues’ (low-downer than any low-down blues) van Noble Sissle & His Orch. Tweezijdige kraker anno 1930 op de Franse (Fransche) Brunswick in uitstekende conditie, zoals dat heet in verzamelaarskringen.

Dat vind ik leuk om te lezen en ondertussen doet hij mij de tip aan de hand van de geweldige autobiografie van saxofonist Art Pepper, die inmiddels onderweg is.

Deelder verhaalt over zijn kennismaking met jazz en dat was tjdens een verjaardagsfeestje van zijn zus. Daar werd jazz gedraaid en het Gerry Mulligan Kwartet maar vooral Chet Baker bleef hangen. Zijn trompetspel, maar ook zijn zang. Deelder houdt helemaal niet van zingen, ook niet in jazz, maar voor Chet Baker maakt hij een uitzondering. Later gaat hij concerten bezoeken en het is leuk om te lezen over het haantjesgedrag op het podium van trompettist Miles Davis en saxofonist Sonny Stitt. De laatste kreeg wat weinig ruimte van Davis;

Davis had duidelijk de bokkepruik op. Vooral Stitt moest het ontgelden. Keer op keer liet Davis merken, wie de baas was van hun beiden. Midden in solo’s van Stitt het thema inzetten en meer van die teringgeintjes. Uiterlijk bleef Stitt onbewogen, maar inwendig moet hij hebben gekookt.

Tot Stitt zijn kans schoon zag, een solo pakte en iedereen, Miles Davis incluis, van het podium blies. Het is ook leuk om te lezen dat Wardell Gray één van de favoriete tenorsaxofonisten is van Deelder. Voor een specifieke cd van Gray moest ik ooit nog naar Amsterdam treinen, toen bestellen nog niet met een muisklik gedaan was, maar sinds de jaren ’90 maakt ‘The Chase’ van Gray met Dexter Gordon deel uit van mijn luistergeheugen.

Zo kom ik gaandeweg toch leuke passages tegen en gaat het boekje mij steeds beter bevallen. Zo ook het verhaal van de jonggestorven trompettist Eddie Daté. U kunt dat Deelder ook zelf laten vertellen en wel hier (het verhaal duurt overigens maar 8 minuten van de 16 minuten video, de rest kunt u overslaan).

Via wat gedichten vertelt Deelder weer over wat aanwinsten in Toronto en, of all places, in Jakarta. Hij kan er niet over uit;

Ik noem een echte Roost LP van Sonny Stitt, m’n kop eraf als het niet zo is; echte ouwe Blue Notes uit de 1500-serie van Bud Powell, Horace Silver en Miles Davis, van die hele dikke waarmee je moeiteloos iemand’s schedel inslaat; Lee Konitz ‘Inside HiFi’ op Atlantic met zwart, ik herhaal, zwart label, waarop Lee aan één kant zelfs tenor speelt in plaats van alt; vervolgens – tataraaaaaaaaa!!! – Kenny Dorham en zijn Jazz Prophets op ABC-Paramount, een schijf die tot de zeldzaamste ter wereld gerekend mag worden…

Om vervolgens in heel Jakarta geen platenspeler te kunnen vinden. Het is van een aanstekelijk enthousiasme waardoor ik ook het liefst direct naar een platenbeurs ren. Het verhaal dat, hoewel niet per se jazz, ook niet ontbreekt is zijn ontmoeting met Jimi Hendrix, de stergitarist uit de jaren zestig. Dat verhaal was altijd een beetje met mysteries omgeven, want was Hendrix nu echt bij hem blijven slapen en liet hij nu echt een briefje achter voor hem? Zijn dochter Ari Deelder heeft inmiddels bevestigd in haar boek ABCDeelder dat dit briefje gewoon bij hen in een lade lag.

Het zoeken naar die aanwinsten vind ik de leukste stukken uit dit boek en de laatst beschreven aanwinsten gaan over zeven dubbelzijdige 10 inch 78 r.p.m.-platen van de Belgische Charles Remue en zijn New Stompers. Opgenomen in Londen in 1927 en als testprint nog te vinden, maar eigenlijk niet meer. Iedere verzamelaar wil deze uitgaven hebben maar dat is dus vrijwel onmogelijk. Tot Deelder zijn slag slaat. Een mooi verhaal en ook te horen in het eerder genoemde filmpje met Jan Rot. Het is geen diepgravend boekje maar zeker genoeg voor een paar leuke leesuren.… (altro)

Gepubliceerd ter gelegenheid van 10 jaar stadsvernieuwing in Rotterdam. Vier schrijvers en negen fotografen geven hun visie op de veranderingen in de stad.

Jules Deelder en Bob den Uyl schrijven humoristisch over alles wat niet goed gegaan is in Rotterdam in de afgelopen tien jaar (en ook in de jaren daarvoor). Jan Koonings bezoekt de huizen waar hij zijn jeugd doorbracht, sommige zijn gesloopt en andere zijn gerenoveerd. De vierde schrijver, Dick Kornet, doet te veel zijn best om grappig te zijn. Hij gebruikt hiervoor ellenlange zinnen en slaat de plank totaal mis, jammer.
De fotografen laten op verschillende manieren de goede en slechte kanten van de stadsvernieuwing zien.… (altro)

In deze 'dikke van Deelder' laat de schrijver in vijf-en-dertig (35) verhalen onder voortdurend
wisselen van perspectief moderne tijden herleven. Hitler's Derde Rijk, Rinus Terlouw, Eddie Daté en
Professor Wijsheid; Lou Ziel, King Kong's broer en de politionele acties - ziedaar enkele personages
die naast de schrijver zelf dit boek bevolken en de achtergronden waartegen zij zich aftekenen.
Deelder bedient zich van ieder denkbaar proza-genre met een trefzekerheid, die aan het
vanzelfsprekende grenst. Zijn spaarzaam woordgebruik, dat elk verhaal tot z'n uiterste terugbrengt,
bewijst dat hij, óók waar hij proza schrijft, dichter blijft. Zonder illusies en met een
messcherpe kijk op het gedrang rondom schept Deelder zich een eigen weg door het toekomstig
verleden. Gevoel voor humor kan hem daarbij niet worden ontzegd.… (altro)