Geschiedenis van het ontstaan van een Vlaams heidedorp. Jan Houtekiet versiert Lien tijdens het koe melken. Zij stichten samen een gezin op Deps: een braakliggend heidegebied. Spoedig sluiten zich andere kolonialisten bij hen aan. Jan Houtekiet bepaalt en regelt zo'n beetje alles. Hij is een natuurmens en en doet alles volgens zijn manier. Het leven op Deps is meer en meer een protest geworden tegen het gezapige van de omliggende dorpen en de Zandstraat waar de pachtertjes van het kasteel wonen. Bij elk gezin lopen wel een paar Houtekietertjes rond en zo verenigt Deps zich tot een nieuwe stam. Nard Baert, een belangrijke mede-oprichter, vestigt zich ook in Deps samen met Iphigenie, de maitresse c.q. geliefde van Jan Houtekiet. Baert is de zakenman, Houtekiet de natuurlijke leider. ( )

Wie Houtekiet ontmoet, heeft maar een kans, dat is de eerste te kunnen schieten, anders legt hij u zelf neer. Hij is geen mens, meneer de graaf, hij is een wild beest." ( p27)
Jan Houtekiet is een zwerver die op de heide leeft. Hij bouwt er een huisje voor de boerendochter Lien, die hij zwanger gemaakt heeft. Als ook anderen zich daar vestigen, groeit een nieuw dorp, Deps genaamd, dat de regels van de buitenwereld naast zich neerlegt. De meeste vrouwen van het dorp hebben wel een kind van de vitale Houtekiet. Eén van hen, Iphigénie, overhaalt hem een kerk te bouwen. Houtekiet gaat weer zwerven en als hij een paar jaar later terugkeert, is Deps een 'gewoon' dorp geworden.

Walschap zegt over zijn hoofdpersonage: Houtekiet is de nieuwe mens, de man die verstandig en bekwaam leeft, seksueel en creatief, rechtvaardig en volkomen los van zijn voormalig geloof, ethisch en sociaal geëngageerd. Houtekiet, dat ben ik zelf (..).

Ik weet het: dit is qua stijl en moralistische boodschap wellicht niet meer van deze tijd. Maar dat neemt niet weg dat ik er behoorlijk van onder de indruk was, toen ik het zo'n 25 jaar geleden las. Ik vond het imponerend door zijn vitalistische thematiek en vooral ook hoe Walschap erin slaagt het verhaal met slechts enkele personages tot zijn recht te laten komen. De klassieke Walschap-thema's zijn aanwezig: de oermens die vanzelf weet wat goed is, in tegenstelling tot de beschaving met zijn vervormd normbesef en hypocrisie. Maar Walschap laat ook plaats voor ontwikkeling in zijn verhaal. Opmerkelijk, maar slechts op het eind helemaal uitgewerkt, is de heerschappij van de vrouw over het universum (vooral in de figuur van Ifigenie). Ach ja, ik geef het toe, ik val voor sterke vrouwen. ( )

From the book box that Moem sent to me.