Hans Jansen (1) (1942–2015)

Hans Jansen (1942-2015) was een erg gerespecteerd expert in de islam en de arabistiek, hoogleraar aan de universiteit van Utrecht. Dit boek richt zich niet tot academici, maar toch is het een nogal gespecialiseerde, tamelijk droge behandeling van het leven van de profeet Mohammed. Jansen volgt namelijk erg gedetailleerd de eerste biografie die van Mohammed is geschreven, door Ibn Ishaq, rond het jaar 750, dus meer dan een eeuw nà de dood van de profeet.
Voortdurend wijst hij op inconsistenties in die biografie en vooral op de gebrekkige kennis die we in het algemeen hebben over Arabië in de eerste helft van de 7de eeuw, de beginperiode van de islam. Wie erop rekent, het échte verhaal rond de persoon van Mohammed te lezen, is er dus aan voor de moeite. Jansen maakt heel duidelijk dat het bijna onmogelijk is verifieerbare biografische elementen te vinden, zeker over de vroegste, Mekkaanse tijd. In één moeite blijkt ook duidelijk dat zowel de Ishaq-biografie als de Koranteksten en de daaropvolgende commentaren de sporen dragen van latere historische ontwikkelingen: de interne discussies tussen soennieten en sjiieten en tussen Oemajaden- en de Abassieden-dynastie bijvoorbeeld, of de externe discussie met christenen en joden.
Zo’n ‘historiserende’ lezing mag voor een Westerse lezer een evidentie lijken, in (traditionalistische/fundamentalistische) moslimmiddens ligt dat duidelijk veel moeilijker (al zijn er ook stromingen die minder moeite hebben met zo’n historiserende lezing). Jansen zelf houdt (excuseer me voor de uitdrukking) de kerk meestal in het midden: hij verdedigt uiteraard de wetenschappelijke, historiserende aanpak, maar brengt tegelijk ook wel respect op voor de ‘gelovige’ lezing van de teksten, zoals dat bij moslims, christenen en andere religies het geval is.… (altro)