Stel je voor dat je naar oude archieffoto’s kijkt in een koloniaal archief. Van die vergeelde beelden met omgekrulde randen, met koloniale ambtenaren in Nederlands of Brits Oost-Indië. Daar staan ze, in hun nette kleding, op de veranda van een koloniale villa, in een weelderig tropische tuin. Ze kijken je aan vanuit een vervlogen tijd. Maar hoe was hun leven? Hoe was het om als jonge man in zo’n vreemde wereld te moeten werken, soms op een geïsoleerde plek? Hoe was het leven van de vrouwen, die de hele dag maar een beetje rondhingen op die veranda, wachtend tot hun man uit het werk kwam?

Dat vertellen de foto’s niet, maar dat is nou precies wél waar de Britse schrijver William Somerset Maugham (1874-1965) verhalen over schreef. Hij haalde zijn inspiratie uit situaties en mensen die hij tegenkwam tijdens zijn lange reizen door Azië, tussen de eerste en tweede wereldoorlog. Het waren andere tijden: reizen ging langzaam, per schip, en de gebieden die hij bezocht werden nog bestuurd door koloniale mogendheden. Het waren de Europeanen en Amerikanen met wie hij omging: hij logeerde bij hen in hun koloniale villa’s, bezocht hun feestjes en hing met hen rond in hotels, bars en restaurants. Het is dan ook in deze microkosmos dat zijn verhalen zich afspelen.

Maugham’s verhalen verschenen indertijd los, in tijdschriften en in kranten, en zijn pas later gebundeld uitgebracht. Maugham’s Malaysian Stories is een korte bundel met zes verhalen die zich afspelen in het koloniale zuidoost Azië: ‘Malaysia’ wordt hier opgevat als een gebied dat zich uitstrekt over het huidige Maleisië, Indonesië, Singapore en Papua Nieuw Guinea. Sta dus niet raar te kijken als personages - in een verder Engelse tekst - ineens ‘Allejezus’ uitroepen, want enkele verhalen spelen zich af in de voormalige Nederlandse kolonie.

Maugham brengt die koloniale wereld tot leven, in al zijn tragiek. Het gaat over mannen die gezinnen hebben met lokale vrouwen, die ze zo aan de kant schuiven als er een Europese vrouw gevonden is. Over mensen die vreemdgaan. Over vriendschappen die eindigen in jaloezie en moord. Over de spanningen tussen vertegenwoordigers van staat en kerk. Over mensen die elkaar vanuit pure verveling dwars zitten. Of om diezelfde reden aan de drank gaan. De toon van de verhalen is licht ironisch, maar tegelijk empathisch. Maugham zet zijn karakters neer als waarachtige mensen met al hun zwaktes, maar zonder ze te veroordelen.

Het is een plezier de verhalen te lezen, ook al moet je ze wel in hun tijd plaatsen en de licht seksistische en racistische kant ervan af en toe maar negeren. De tijden zijn veranderd. Dat erkent Maugham zelf al in het voorwoord dat hij later schreef bij deze bundel en dat schrijft ook Anthony Burgess die de bundel samenstelde. Tegelijk komt de (witte) koloniale bevolking er ook niet perse heel goed vanaf in de verhalen en geven ze (zo lijkt in elk geval) een eerlijk beeld van een vervolgen tijd. ( )