The post-war Dutch literary scene was dominated by the so-called "grote drie" "the great three", namely the Dutch authors Harry Mulisch, Gerard Reve and Willem Frederik Hermans. All of these authors have died during the past 10 years, and recent years have seen the publication of complete collected works, biographies and correspondence.

Correspondence was part of the typical oevre of Gerard Reve. Since the late 1960s, he has published several volumes of Brievenboeken, "books of letters". These volumes of correspondence were almost always limited to the letters written by Gerard Reve, while answers from his correspondents were left out. This formed no obstacle to Reve. In fact, suspicion has been raised more than once that all of his letters were written with future publication in mind.

Each of "the Great Three" was a typical product of their time, and probably also quit-essentially Dutch authors. They were shaped by their time of life, and in turn had an active hand in shaping that time, particularly into the 1960s and 70s. They has remarkably little in common, and each had a remarkably unique and distinct personal style. Mulisch was in many ways a megalomanic universe, all by himself. Hermans donned the image of the grumbling perpetual outsider. Reve seemed bent on provocation, at first by converting to devout catholicism, seeking confrontation with the church and being barely acquitted of blasphemy, and subsequently by developing an image of a super devout catholic, but homesexual pervert, publishing sadomasochistic novels and collections of letters.

Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel. Een briefwisseling (Eng." "rip up this letter! I'm telling you far too much") the complete collection of correspondence between Gerard Reve and Willem Frederik Hermans. Its unicity lies in the fact that letters and answers of both authors are printed in one volume.

For readers interested in the early development of these two authors, this book is essential reading. The letters show that in the early years, the two authors and their spouses enjoyed a close and sincere friendship, but over the years a gap opened up, and they became like strangers to each other.

Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel. Een briefwisseling is particularly interesting because it documents Reve's period during the 1950s, when he turned away from writing in Dutch, and instead attempting to become an English author. A large part of the correspondence in this volume is written in English. During that period Reve published a novel and short story collection in English.

The collection documents the rift opening up between the authors, and shows how Reve occasionally keeps sending letters, which are ignored and unanswered by Hermans. Extensive footnotes by the editor document the background to letters and extratextual details, such as notes written by Hermans on letters received from Reve vowing not to answer them.

Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel. Een briefwisseling offers an excellent insight into the early development of these two great authors. ( )

Voor liefhebbers van het werk van Willem Frederik Hermans of Gerard Reve of beiden geeft deze briefwisseling een inkijkje in hun leven, werk en onderlinge verstandhouding. Reve bewondert Hermans zeer en vindt zichzelf en Hermans de enige twee Nederlandse schrijvers die ertoe doen. Hermans voelt zich gevleid, maar besluit op een gegeven moment de vriendschap te verbreken. Er volgen nog een aantal brieven van Reve waarop Hermans de aantekening maakt: niet beantwoord.
Als je geen van beide schrijvers hebt gelezen, dan zou ik eerst een van hun hoofdwerken (bijvoorbeeld "De avonden ***" of "De donkere kamer van Damocles ****" lezen alvorens aan dit boek te beginnen. ( )

Ik heb dit boek met veel plezier gelezen. In tegenstelling tot de kritiek in de boekenbijlagen vond ik het een boek om snel uit te lezen. Ik vond de heren erg grappig, ontroerend en interessant. De reden van hun - zo het lijkt - plotselinge conflict blijft enigszins duister. Maar mogelijk moet ik daarvoor een biografie van een van beiden lezen. Ook in tegenstelling tot de kritiek vond ik niet dat het feit dat Reve brieven blijft schrijven, en Hermans niet meer terugschrijft, een indruk gaf van een "smekende Reve". Het gaf mij meer de indruk dat hij vanuit een onafhankelijke positie gewoon zin had om zijn mening te blijven zeggen. Dat Hermans niet terug schrijft, lijkt hem niet eens zo te deren. ( )

Op 18 Mei 1922 vond tijdens een feestje in Parijs een ontmoeting plaats tussen James Joyce en Marcel Proust, twee van de meest gevierde schrijvers van de twintigste eeuw. De aanwezigen hielden hun adem in, wachtend op het vuurwerk dat zonder twijfel zou volgen. Maar de conversatie tussen de beide literaire grootheden was kort en draaide rond de volgende onderwerpen: truffels, kamermeisjes, de hoofdpijn van Joyce en de maagklachten van Proust.

Zo bont maken Hermans en Reve het gelukkig niet. Maar als de beste Nederlandse schrijvers van na de tweede wereldoorlog elkaar vinden in een briefwisseling, dan verwacht je iets bijzonders: de ontsluiering van het wereldraadsel wellicht, of in ieder geval een vermetele poging daartoe. Jammer genoeg gebeurt dat niet. De meeste brieven zijn tamelijk banaal en sommige (vooral die in het Engels van Reve) op de rand van vervelend. Gelukkig leven beide heren zich af en toe uit in amusant gescheld en zijn er ook enkele leuke anekdotes te rapen. Maar op het moment dat het echt interessant wordt, wanneer de twee in onmin zijn geraakt en Reve een discussie aan wil gaan over hun beider verschillen, houdt Hermans de boot af.

Om fair te zijn: waarschijnlijk is de (lichte) teleurstelling waarmee ik dit boek heb dichtgeslagen vooral een gevolg van mijn eigen overspannen verwachtingen. Maar dat maakt de deceptie er niet minder op. ( )

Het is met deze verzameling brieven als het drinken van een borrel; de eerste smaakt naar meer, de tweede geeft een fijn gevoel en de derde en volgende, tasten je smaakpapillen aan. (althans bij mij)
Overigens is het een feest om deze brieven in een traag tempo te lezen, ze bevatten een schat aan anekdotes waar je ook vaak hartelijk om kunt lachen. Met name Hermans is wat schelden en kankeren betreft nauwelijks te overtreffen.
Aandoenlijk is ook de wijze waarop Reve blijft schrijven en Hermans categorisch weigert te antwoorden.
Twee bijzondere mensen, het burgerlijke Nederland volkomen ontgroeid, lijdend aan vormen van zelfoverschatting die eerder komisch dan tragisch zijn. Monumenten, dat wel ! ( )