PB-5

Resum

Premi Joanot Martorell de 1955, és una novel•la dividida en quatre parts, que té com a centre neuràlgic la guerra, presentada des de la perspectiva dels vençuts. Es tracta, però, d’una obra que l’autor va anar ampliant en les successives edicions i la traducció francesa (1962), ja més extensa que la catalana va suscitar crítiques molt elogioses, i es va comparar el seu autor amb Dostoievski, Bernanos, Green… La quarta edició (1971) és ja la definitiva, però la darrera part -aquella ampliada-, que portava com a títol “Últimes notícies”, esdevindrà en la següent edició El vent de la nit, i serà independent. Dominada per tres amics joves, que van fer la guerra junts, les dues primeres parts recorren a la forma epistolar i ens presenten la vida al front d’Aragó -cartes de Lluís al seu germà-, i a la rereguarda: escrits de Trini, la companya de Lluís, a Juli Soleràs. En canvi, les dues darreres són les memòries de Cruells, el tercer amic, un sacerdot, però amb un salt cronològic important a El vent de la nit, on es reflecteix la Barcelona de postguerra fins a arribar a finals dels seixanta. ( )

De twee boeken ‘Ongewisse glorie’ & ‘De wind van de nacht’, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, feitelijk één boek in twee delen met afzonderlijke titels.

Het leven vóór, tijdens en na de Spaanse burgeroorlog, geschreven in een vierstemmig verhaal dat wordt verteld door een tweetal aan het front levende militairen, een achtergebleven jonge vrouw en een vierde hoofdrolspeler die een soort ondersteunende verhaallijn toevoegt. Met name die tegenmelodie leidt vaak tot een wat krampachtige manier van componeren die het boek niet altijd tot een vloeiende verhaallijn laat komen. Wat een verhaal moet zijn, verzandt regelmatig in wat existentieel gefilosofeer en gekoketteer met filosofen als Marx, Hegel en Kiergegaard. Wel altijd relevant voor het verhaal, doch vaak niet appellerend aan het inlevingsvermogen van de lezer.
Even terzijde: in de verte deed het boek mij vaak denken aan ‘De wegen de vrijheid’ van Sartre, weliswaar ook geschreven vanuit dat gedachtengoed maar zonder er expliciet aan te refereren.

Het boek is een tijdsdocument waarmee de lezer wordt ondergedompeld in een bizarre wereld van ideologische idealen die in feite niet zo sterk geprofileerd blijken te zijn als aanvankelijk wordt gedacht. Lees maar: ‘we waren republikeins omdat het gebied waar we ons bevonden, waar we vandaan kwamen, republikeins gebied was; waren we geboren in de andere zone dan zouden we daarvoor gevochten hebben…………..de overgrote meerderheid bleef het vaandel volgen dat hun door de geografische verdeling toebedeeld was’.
Feitelijk omvat deze constatering de kern van de roman. Dat ook de gekozen dialectische tegenstelling tussen anarchie en religie in het boek geen eindtoernooi kunnen spelen, is eveneens een opvallend thema.

Hoewel het boek voldoende verdieping heeft om er zorgvuldig in te lezen, is het mij uiteindelijk toch tegengevallen. Doordat er uitputtend verhaald wordt, blijft voor de lezer weinig ruimte en kan de aandacht moeilijk worden vastgehouden; soms verveelde me het lezen.
Na lezing en overpeinzing kantelt dat beeld wel enigszins. Uiteindelijk blijft er wel een beeld hangen van een periode waarin velen de onschuld verloren en met hun latere herinneringen ontdekten dat zij de jeugd hadden overgeslagen. Een definitief verlies van wat nooit doorleefd is geweest; die tragiek wordt in dit boek duidelijk weergegeven. ( )

La primera part, la millor. ( )