De wereld van deze roman is bevolkt met slechte karakters die elkaar poeslief en elegant ten val willen brengen. Hun gedragingen zijn bedriegelijk en leugenachtig, ze zijn altijd op eigen voordeel uit, alles wat ze zeggen maakt deel uit van hun machtsspel. De woorden van nicht Bette geven precies weer hoe de mensen met elkaar omgaan: ,,Je moet de mensen in de maatschappij zien als gereedschap dat je opneemt, gebruikt en weer weglegt al naar het je van dienst kan zijn.'

Balzac heeft niet alleen zijn personages breeduit getekend, ook in de talloze voortreffelijke dialogen, hij heeft daarnaast veel aandacht besteed aan de decors, waarin zij hun menselijke komedie opvoeren. Straten en wijken van Parijs beschrijft hij, interieurs van verschillende stand, veel couleur locale waar de feuilletonlezers van destijds al evenzeer van gesmuld zullen hebben als wij nu doen, die er de historische situatie beter door leren kennen.

a Cousine Bette is een adembenemend melodrama, waarin een keurige familie te gronde wordt gericht door de ongeneeslijke wellust van de heer des huizes en de heimelijke wraakzucht van een ongetrouwde en verbitterde nicht. Het aardige is dat nicht Bette, bijgenaamd `de Geit', door de familieleden juist als een loyale vertrouwelinge en beschermengel wordt gezien, met als gevolg dat zij tegen het eind snikkend rond haar sterfbed staan.

Van Bette schrijft Balzac dat zij `heerste, net als de jezuïeten, in het verborgene'. Pas de niets verhullende blik van de schrijver legt de waarheid bloot. `Hortenses ogen vulden zich met tranen, en van die aanblik genoot Bette met volle teugen, zoals een kat slobbert van de melk'. Voordien is Bette dan al afgeschilderd als een primitieve `natuurmens', gedreven door slechts één passie: afgunst jegens haar even mooie als deugdzame nicht Adeline, die getrouwd is met de wellustige baron Hulot. Ooit een hoge ambtenaar van Napoleon, ruïneert deze Hulot zichzelf en zijn familie door fortuinen uit te geven aan zijn maîtresses, die hem op hun beurt gewetenloos bedriegen. Het kost nicht Bette niet veel moeite om hem stiekem tot instrument van haar wraak te maken, nadat hij verliefd is geworden op haar doortrapte, maar beeldschone buurvrouw. De plot van de roman, vol list, bedrog en zelfs een dubbele gifmoord, herinnert aan die van een boulevardstuk, zoals wel vaker bij Balzac, maar dat vergeet en vergeef je moeiteloos dankzij de energie en de vaart, waarmee het verhaal op zijn fatale ontknoping afstevent.

Keukenmeid

In het voorwoord bij de Comédie humaine betoogt Balzac dat de schrijver niet alleen de `secretaris' van de geschiedenis, maar ook de `leermeester van de mens' moet zijn. Katholicisme en monarchie worden door hem aangeprezen als de twee onmisbare pijlers van de samenleving. Hij verdedigt zich daarom tegen het verwijt van `immoraliteit', dat elke `dappere' schrijver naar het hoofd krijgt geslingerd, en hij wijst erop dat bij hem de misdaad nooit ongestraft blijft. Inderdaad, in La Cousine Bette krijgen de schurken tenslotte niet de kans de vruchten te plukken van hun boosaardige intriges.