moeilijk uit te krijgen, ben vooral onder de indruk van haar precieze beschrijvingen van hoe de hoofdpersoon zich voelt, hoe ze denkt, alsof z met een heel dun mesje plakjes snijdt van haar gedachten. Prachtig taalgebruik.
Toch kon ik zelf niet echt contact leggen met de hoofdpersoon, Dominique, een jonge vrouw (dramatherapeute) die net naar Amsterdam is verhuisd en behoorlijk met het leven in de knoop zit. ( )

lichtelijk verknipt meisje met moeder met altzheimer krijgt en doodgeboren kind ( )

Het leven van de hoofdpersoon wordt bepaald door god, haar buurvrouw en haar lelijke vriend ( )

(bron: http://www.deadline.nl)

Klein godje tegen de eenzaamheid

Dominique zoekt een getuige in haar leven. Iemand die ziet wat ze doet en waarom ze het doet. Maar niemand lijkt echt in haar geïnteresseerd. Haar moeder is dement en herkent haar niet meer, haar vader is dood en haar eenzame buurvrouw lijkt dwars door haar heen te kijken. Dus verzint ze een klein godje. Hij is te klein om de loop der gebeurtenissen te bepalen, maar ze kan in ieder geval de hele dag door tegen hem praten. Ze kan hem uitschelden, ze kan hem bedanken en ze kan hem vragen stellen. Ze krijgt alleen nooit antwoord.

Niemand ziet Dominique
Esther Gerritsen werd bekend als toneelauteur, maar kan na De kleine miezerige god als romanschrijfster niet meer over het hoofd gezien worden. Ze plant de lezer in het hoofd van Dominique, een intelligente, jonge vrouw die hunkert naar veiligheid en geborgenheid. Dominique werkt als dramatherapeute in een kliniek en helpt de depressieve cliënten door interesse voor ze te hebben, door ze serieus te nemen, door ze werkelijk te ‘zien’. Maar niemand die Dominique werkelijk ziet, niemand die haar problemen onderkent en niemand die haar liefdevol vastpakt. Een spoor van Gerritsens toneelachtergrond is te herkennen in de spannend opgebouwde dialogen. Dominique klopt bij haar oude buurvrouw aan en zegt: “Ik ben dronken, mevrouw Jovkov.” Alleen bij Gerritsen kan de vrouw in haar gebloemde duster en de handen in haar zij antwoorden met: “Ga je spugen?”

Geen medelijden
Gerritsen hemelt haar personage niet op. Dominique kan enorm zeuren en ze maakt het zichzelf en de mensen om haar heen vaak nodeloos moeilijk. Het is dan ook niet in de eerste plaats medelijden dat Dominique opwekt, Dominique is teveel dader om slachtoffer te zijn. Het zijn niet de anderen die haar niet willen liefhebben, zij is het zelf die zich onaanraakbaar maakt. Het christelijke geloof speelt een belangrijke rol in de roman, niet alleen omdat de namen van de hoofdpersonen ernaar verwijzen of omdat Gerritsen er haast onmerkbaar tal van Christelijke symbolen in verweefde. Geloof, vertrouwen, een Vader, het zijn de zaken waar Dominique naar op zoek is. Die haar in het derde hoofdstuk van de roman zelfs naar Virginia leiden. Op alle manieren probeert Dominique een leegte in zichzelf op te vullen door iets goddelijks buiten zichzelf te zoeken.

Wat doet het er toe
Dominique ontmoet Kris, een oerlelijke, onbehouwen kerel, met wie ze een affaire begint. En ze ontmoet mevrouw Jovkov, haar oude onderbuurvrouw, die door haar gezin in de steek is gelaten en zich aan Dominique vastklampt zonder verder oog voor haar te hebben. Dominique wil er voor mensen zijn, maar moet dat ten koste gaan van haarzelf? Aan de andere kant: als ze voor zichzelf kiest en de hulpbehoevenden aan hun lot overlaat, wat is ze dan nog waard? Het is deze tweestrijd die de ontwikkelingen in het boek bepaalt. Het godje, dat niet veel meer is dan een verlengstuk van haarzelf, wordt keer op keer vergeefs om raad gevraagd. Wel of niet haar moeder opzoeken, wel of niet op de thee gaan bij de buurvrouw, wel of niet meedoen aan de onoprechte beleefdheidsfrasen die ze van huis uit heeft meegekregen. Wel of niet de was buiten hangen. Wel of niet eten. Wel of niet opstaan. En uiteindelijk: wat doet het er eigenlijk toe wat ze wel of niet doet? Haar kleine godje zal het een worst wezen, laat staan dat de rest van de wereld erom maalt.

Diep triest en wondermooi
Op de cover van het boek zien we een zachte, witte konijntjesknuffel die aan zijn oren tegen een kale berkenbast gespijkerd is, als Jezus aan het kruis. Even tweeslachtig als de knuffel aan de berk is Gerritsens stijl. Hoewel de thematiek niet licht is en de hoofdpersoon niet bepaald dolgelukkig, neemt de somberte in De kleine miezerige god nooit de overhand. Als Dominique haar demente moeder opzoekt in het verpleegtehuis en even beleefd en afstandelijk door haar wordt behandeld als de verpleegsters, kun je zowel huilen als lachen. ‘Soms zei Dominique na een zin: “Moedertje van me.” “Ja ja”, zei haar moeder dan, of ze antwoordde zacht lachend: “Kind”, als maakte ze een grap. Maar lachen deed ze, en tegenspreken niet. Ach, leek ze te zeggen, als jij wilt dat ik je moeder speel, dan speel ik toch je moeder.’ Gerritsens observaties zijn tegelijkertijd diep triest en wondermooi. Met de vaak hilarische dialogen blaast Gerritsen lucht in het boek.

De kleine miezerige god is een prachtig geschreven roman over een jonge vrouw in een grote stad die vecht om genoeg te hebben aan zichzelf. Gerritsen dringt in simpele, humorvolle zinnetjes door tot de kern van eenzaamheid. ( )

Het begint als Dominique haar god tutoyeert. Zo'n minachting tart zelfs het noodlot.
Het begint in die eerste lege maanden in een nieuwe stad. De stad is een onbeschreven blad en Dominique heeft een Writer's Block. Omdat ze radicaal brak met haar oude leven, heeft ze geen houvast. Alleen de plicht. Haar moeder bezoeken. Haar patienten behandelen in haar werk als dramatherapeute. Plicht als vlucht. Zodra ze niets moet, verandert ze in een voorwerp.
Dat houdt niemand vol, ook Dominique niet en op een ochtend barst ze dan ook uit in een hysterisch verhaal. Over haar moeder. Tegen haar collega's. En één vreemde, de enige die luistert. Aan hem blijft ze haken en ze worden geliefden.
Helpt dat tegen de depressie en de leegte? Nee, natuurlijk niet. Liefde brengt zijn eigen complicaties mee, en deze liefde zeker. En dan is er ook nog de buurvrouw, Mevrouw Jovkov, even eenzaam en teneergeslagen, maar zo dominant dat Dominique zich erin kan verliezen.

Aldus de ingrediënten van het verhaal. Geen uitzonderlijk verhaal, maar juist daardoor bijzonder. De wederwaardigheden van deze uiterst rationele, beheerste en neerslachtige, jonge vrouw geeft Gerritsen treffend weer, invoelend. Je herkent jezelf. Ik tenminste. Maar ik ben dan ook zo'n vrouw. Haar onzekerheid, leegte en mislukkende gemaaktheid zijn levensecht. Gerritsen schrijft raak.
Ze gebruikt hiervoor een stijl die pointillistisch zou kunnen heten. Nauwkeurig beschreven details als stipjes, die slechts van een afstand een groter geheel vormen. Elke zin vol betekenis, moppert een recensent van een krant. Ik mopper daar niet over. Het is onverantwoord je gedachten te laten afdrijven tijdens het lezen, want sommige zinnen bevatten veel emoties, veel gedachtensprongen. Topzwaar wordt het echter niet. Daarvoor geeft de detaillistische benadering teveel lucht.
Er zijn ook kanttekeningen. Deze roman voegt zich in de traditie van Nederlandse romans (De Avonden!) waarin het maar blijft miezeren. De zon breekt nooit door en aan het eind gloort slechts een zwak sprankje hoop aan de horizon, en we verzuipen er niet in, hoor, oh nee!, wij modderen voort.
Op den duur verveelt dat. Kom op! denk ik dan, En nu vort! Dan is 315 Bladzijden te lang. Dan hoeft een herkenbaar gevoel maar één keer juist getypeerd te worden. Dan sla ik de bladzijden om, hopend op een grote God met een grote Vuist die verplettert. Dank u, Heer!

Jaloers makende dialogen, overigens.