Ook een aantal jaren na pensioen nog uiterst herkenbaar en een zeer overtuigende analyse van wat er allemaal verkeerd is bij vooral de geesteswetenschappen aan de universiteiten. Zeven verschillende brieven, aan buitenstaanders, collega's, bestuurders en andere betrokkenen (stakeholders, noemt men dat tegenwoordig). Daardoor is er wel wat herhaling, maar goed. De overkoepelende metafoor van de universiteit als middeleeuwse standenmaatschappij overtuigt niet helemaal, maar wel waar is dat de adel staat voor managers en beheerders, inclusief leerstoelhouders of opleidingsvoorzitters. Uitstekend vond ik de analyse van studenten niet als input die output wordt, maar als 'throughput': het gaat politici en bestuurders niet primair om het resultaat, maar om het proces: de buizen waardoor de studenten naar het eind glijden, geduwd en ingesmeerd door hun docenten (zowel de buizen als de studenten), mogen niet verstopt raken, dat is studievertraging opleveren, en geen hobbels hebben, dat is studieuitval veroorzaken. De studenten denken abusievelijk dat managers die studeerbaarheid voorop stellen hun bondgenoten zijn omdat ze het makkelijk maken; maar daardoor krijgen ze geen waar voor hun geld, alleen brokjes zonder verband. Een zin geciteerd uit een Groningse Letterenbeleidsnota laat in zijn kromspraak en lulkoek duidelijk zien hoe pervers het management 'denkt' zou teveel gezegd zijn: 'De opleidingsprogramma voorziet in een maatschappelijke vraag hetgeen kan worden opgemaakt uit een goede aansluiting op de arbeidsmarkt in brede zin'. 'Rendement' betekent hierin zo'n verband alleen 'efficiëntie van het proces'. Ik merk dat ik me nu post factum ook weer enigszins opwind. De doorgeschoten nonsens van studiehandleidingen, het lievelingsidee dat managers hebben over standaardcursussen door uitwisselbare docenten, het perverse stelling dat docenten/onderzoekers hun eigen onderzoeksgeld moeten 'verdienen' door (kansloze) subsidieaanvragen in te dienen (hier doet Runia ten onrechte alsof de externe beoordelaars ook managers zijn en alleen wat aanrotzooien, terwijl ze evenzeer bij toerbeurt slachtoffer zijn en eigenlijk geen nee kunnen zeggen op een verzoek om peer review of lidwording van een commissie), het komt allemaal genadeloos aan de orde. Ik hoop, enigszins tegen beter weten in, dat veel politici en bestuurders, en ook docenten, dit boek zullen lezen en dat daardoor een mentaliteit verandert (zoals Joris Luyendijk, natuurlijk na en met anderen, over bankiers deed). ( )