Paul J.M. van Tongeren (1950–)

Een boeiend en toegankelijk geschreven boek, waarin prominent ethicus en Nietzsche-specialist Paul van Tongeren een moderne versie van de klassieke deugdethiek in stelling brengt in het huidige debat over de ethiek.

Leven is geen kunst zolang het een kwestie van overleven is. Wie moet zorgen te overleven, stelt geen vragen: hij vecht, (vr)eet, verbergt zich. Pas als dat gelukt is, is het mogelijk om van overleven, leven te maken; van vreten: eten, van biologie: kunst. Daarvoor is meer nodig dan filosofie. Maar zonder de kritische blik die het eigen leven onderzoekt zal het waarschijnlijk niet lukken. Ethiek is zo'n zelfonderzoek.

Van Tongerens pleidooi voor een ethiek die helpt bij de kunst van het leven en het leven als kunst, verhoudt zich kritisch tot het type levenskunstfilosofie dat vandaag de boventoon voert. Dat maakt zijn boek in zekere zin 'oneigentijds', maar niet minder inspirerend en uitdagend.
Recensie(s)
Deugdethiek gaat terug op de oudste theorie of filosofische benadering van de moraal, die van Aristoteles. In een mensenleven gaat het volgens hem om geluk: het hoogste goed is een geslaagd leven. Hierbij spelen deugden (houdingen; karaktertrekken) een centrale rol: moed, verstandigheid, maat en rechtvaardigheid. Van Tongeren laat zien hoe deze benadering in de loop van de eeuwen is uitgebreid en gecorrigeerd onder invloed van bijvoorbeeld de stoïcijnen, het christendom en Nietzsche. In deze inzichtgevende vergelijkende studie wordt een hoofdstuk gewijd aan de populaire filosofie van de levenskunst, waaraan de namen van Hadot, Schmid en Dohmen zijn verbonden. De gedachtegangen worden helder en toegankelijk uitgelegd, wat niet wegneemt dat een ingewikkelde en abstracte problematiek aan de orde is. Op de praktische vraag 'Deugdzaam leven, hoe doe je dat nou?' wordt in het boek nauwelijks ingegaan. Een index ontbreekt. De auteur is hoogleraar wijsgerige ethiek aan de Radboud Universiteit, maakt deel uit van het 'Filosofisch Elftal' van Dagblad Trouw en schreef een inleiding in de deugdethiek: 'Deugdelijk leven' (2003)*.… (altro)