Hans van Straten (1923–2004)

Toen Hans van Straten op een koude winternacht zijn boekenkast omvertrok kwamen er uit verschillende boeken papiertjes met aantekeningen te voorschijn die hij lang geleden had gemaakt. Na het leegschudden van zijn boeken had hij honderden papiertjes met anekdoten, dagboekfragmenten, herinneringen en aforismen. Hij heeft tusen 1977 en 1980 die notities in een kleine oplage uitgegeven in 6 cahiers. In "De omgevallen boekenkast" zijn die 6 cahiers verzameld plus een paar wat langere stukken. Zijn dagboekfragmenten en herinneringen vond ik niet zo bijzonder om te lezen, maar onder zijn aforismen zitten een aantal hele leuke. Ik citeer:
- Op weg naar het luilekkerland van het kunstenaarschap ben ik halverwege de rijstebrijberg blijven steken. Maar ik heb daar wel een aangenaam hol ingericht, met een lampje en een heleboel dingen om aan te denken.
- Ik lees zonder systeem, zonder behoefte om "bij te blijven", gewoon waar ik toevallig zin in heb. Kluizenaar zijn in het leven, vagant in de wereldliteratuur, dat is een mooi program.
- Zoals studenten in een vreemde taal een jaar in het land moeten doorbrengen waar die taal wordt gesproken, zo zouden toekomstige rechters en officieren van justitie een jaar in de gevangenis moeten zitten. Men heeft geen begrip van de vrijheidssstraf als men niet eerst zelf de traagheid van de tijd tussen vier muren heeft ervaren, het gesnauw van de bewaareders, de stank van de ton.
- Het kan geen toeval zijn dat minister rijmt op sinister, huwelijk op gruwelijk.
- Van de talloze Den-Brabander anekdoten is mij er een bijgebleven: op een zomeravond in de oorlog was hij bij kennissen op bezoek en trok daar, omdat het warm was, zijn overhemd uit. "Welja," zei de gastvrouw, "ik zou me maar helemaal uitkleden". Dat deed hij dan ook prompt, maar nu ontstond er ruzie en Den Brabander liep met een kwaje kop het huis uit, natuurlijk zonder zich eerst aan te kleden. Algauw werd hij aangehouden en kreeg drie bekeuringen: een wegens openbare schennis van de eerbaarheid, een omdat hij onder spertijd op straat was en een omdat hij zijn persoonsbewijs niet bij zich had.
- Een van de prettigste kanten van een dagboek bijhouden is, dat je er niet elke dag in hoeft te schrijven.
- Een intelligent plagiator is interessanter dan een eerlijk epigoon. Beter letterdief dan letterknecht.
- Toppunt van close-reading; een essay van tachtig pagina's, Bij een regel van Achterberg.
- Languit in bed, drie kussens onder mijn hoofd, de kat aan het voeteneind, genoeg boeken binnen handbereik - dat is een voortreffelijke manier om door het leven te gaan.
- Intelligente mensen worden nooit gelukkig. Domme trouwens ook mar zelden.
- Een van de mooiste versprekingen die ik ooit heb gehoord is die van een Rotterdamse wethouder, die aan de jubilerende dirigent Eduard Flipse een horloge uitreikte, "met een inscriptie van uw genitaliën".
- Voor vele mensen zou de ideale maatschappij al gerealiseerd zijn als zij elke avond voetbal op de televisie konden zien.
- Delicate manier om iets te zeggen: "Zij was vele jaren ongehuwd met meneer X."
- Iets wat ik nooit zal kunnen begrijpen: hoe iemand het in zijn hoofd kan halen politicus te willen geworden.
- Geen beter middel om lezers af te schrikken dan de dufheid van straten die naar schrijvers zijn genoemd.
- Minuten kruipen, jaren vliegen voorbij.
- De angst voor het leven drijft ons tot zelfmoord, de angst voor de dood doet ons verder leven.
- Vroeger... als je vroeger een fles calvados te pakken had, dan waren er altijd wel en paar vrienden bereid die fles met je te legen. Maar nu- vriend A drinkt niet omdat hij een hartinfarct heeft gehad; vriend B drinkt niet omdat hij suiker heeft; vriend C drinkt niet omdat hij van de drank af is; vriend D niet omdat de alcohol zich slecht verdraagt met zijn medicijnen. De vrienden E tot en met Z laten het afweten omdat zij inmiddels zijn overleden. Ik blijf dus alleen zitten met die fles calvados. Maar hij smaakt mij daarom bepaald niet minder.
Zo kan een middelmatig boek erg leuk zijn om te bespreken omdat je er zo veel kant en klare citaten uit kunt halen.… (altro)

Willem Frederik Hermans was een man die tijdens zijn leven met nogal wat mensen overhoop lag. Dit aspect van Hermans leven krijgt ruime aandacht in deze biografie. Van een groot aantal van zijn boeken wordt een plot gegeven. Deze plots zijn echter zo geschreven dat ik geen behoefte krijg om iets van Hermans te lezen.
De biografie geeft voor zover ik dat kan beoordelen een realistisch beeld van het leven van Hermans. Hij is echter niet zo boeiend geschreven en veel te lang. In plaats van deze biografie te lezen doe je er beter aan om een van de romans van Hermans zelf te lezen, bijvoorbeeld: "De donkere kamer van Damocles ****", "De tranen der Acacia's ****" of "Nooit meer slapen ****".
UItgelezen: woensdag 23 augustus 2000… (altro)

Eerste, uitvoerige biografie, over de Groningse drukker, schilder en dichter Hendrik Ncolaas Werkman. Het boek dateert oorspronkelijk van 1963, en verscheen in 1995 als derde druk, op een enkele plaats aangevuld en gecorrigeerd. Hoewel dus inmiddels 45 jaar geleden verschenen (!) nog steeds een uitstekend en leesbaar boek. Het laatste hoofdstuk over de arrestatie en gevangenhouding van Werkman is bijzonder aangrijpend. Goede introductie op de dit jaar verschenen oeuvrecatalogus en de briefwisseling tussen August Henkels en Werkman, waaruit ook in deze biografie uitgebreid wordt geciteerd.… (altro)

Jarenlang maakte Hans van Straten er een gewoonte van aantekeningen op kleine papiertjes te maken en die in boeken te stoppen. Zo'n tien jaar terug viel zijn boekenkast om en dwarrelden er ruim 600 papiertjes door zijn huis. Hij rangschikte de aantekeningen en publiceerde 6 bibliofiele boekjes. Nu zijn die zeldzame boekjes aangevuld met artikelen over 'Nesciana', Fred Batten en Ab Visser in één band uitgegeven. Vooral veel anekdotes over journalistiek en literatuur. Van Straten houdt zich met een literair genre bezig waarbij het gevaar van uitglijden groot is: het aforisme, of zoals hij het zelf zegt: "de reddende plank van de literaire schipbreukeling." Van Straten is echter bepaald niet uitgegleden want zijn boek is onderhoudend en scherpzinnig geschreven. Er staan zelfs dingen in waar ik het absoluut niet mee eens ben. Het boek is ook mooi uitgegeven, vooral de omslagfoto van de auteur tussen zijn (rechtopstaande) boekenkasten is een juweeltje. - Hans Renders.

--------------------------------------------------------------------------------

© Biblion… (altro)