Maarten Van der Graaff

Dit is het. Dit zijn vluchtautogedichten.

(Wat dat is weet ik niet. Dit zijn ze evenwel.)

Waarom precies valt moeilijk te zeggen. Van der Graaff schrijft niet om mooi te schrijven of om een duidelijke boodschap te laten kennen, zelfs niet om te choqueren of aan te vallen, of omdat hij bang is of triest. Ik denkt dat hij schrijft omdat hij moet.

Het resultaat is een niet-aflatende gedachtestroom die geen register schuwt: associatief, stads, post-modern, breed, pathetisch, simplistisch, ziek, erotisch, pornografisch, landelijk, hermetisch, modernistisch, neoromantisch, teder, lyrisch, geschift, stijlgevoelig, stijlbrekend. Allemaal pseudo zowel als authentiek.

Van der Graaff is uniek. Toch, enkele anderen die ik al las, en hier ook worden opgeroepen: Mathijs Tratsaert, Alexis Alvarez Barbosa.

Van der Graaff is niet uniek. Hij is zoals velen zoekend, pedant, jong, niet perfect, geforceerd, alreeds verouderd, een knipper en een plakker, een praatjesmaker die hoge ogen gooit.

Wat moet je hier dan mee, waar gaat dit heen? Ik denk niet dat deze vragen relevant zijn. Dit is nu geschreven en dat moet je nu maar lezen, of niet. Ik ben fan -- deze gedichten moet je niet liefhebben, je moet ze liken.

Voorbeelden.

Vanmorgen viel ik voorover
in het moeras van de ochtend

toen ik mijn ogen opende
was alles hetzelfde

daar lag ik met mijn
zelfreanimerend vermogen

zoals al het gruwelijke
had dit iets belachelijks

Maar ook.

Er zijn verstuivingen en viaducten die ik nooit zal zien.
Ook al probeer ik alle verstuivingen
en alle viaducten te zien, nooit zal ik alle verstuivingen en viaducten zien.
Het zijn er te veel.

En dan.

ik bruin, ik zon
ik moet denken aan een bepaalde vorm van
neerslaan ik ben uw metgezel
ik wil weten ik wil weten hoe het draait:
al die succesvolle loops in Themapark Materie!
zijn lul was hard zijn benen grepen naar haar heupen
reeds op dit punt begon hij te huilen
god zelf met in zijn ooghoek blinkende sneeuw jouw adem
het mechanisme waarmee je de wil die je voedt over de weekvlezige buik
O l a t i l e O l a t i l e o l a t i l e o l a t i l e o l a t i l e
topless als een goochelaar

Genoeg. Neem dit tot u. Ga!… (altro)

Het was het blog van Lalagè leest (https://lalageleest.wordpress.com/2018/01/24/wormen-en-engelen-maarten-van-der-graaff/) waardoor ik nieuwsgierig was geworden naar dit boek. Als twintiger was ik eens afgehaakt met Nederlandse literatuur lezen omdat het allemaal over gefrustreerde gereformeerde mannen ging of WOII. Dus om een keer te lezen over een jongen met een protestantse opvoeding die van zijn geloof is gevallen en niet gefrustreerd, leek mij heel verfrissend.

Het kostte mij erg veel moeite om in het boek te komen. De schrijver is ook dichter en de stijl van schrijven lijkt dit ook te verraden. Er wordt maar weinig rechtstreeks gezegd. De zinnen geven korte impressies weer waarbij ik als lezer het gevoel kreeg te moeten raden wat er dan bedoeld werd. Net zoals bij hele ingewikkelde poëzie.
Wat het lezen ook bemoeilijkte waren de vele sprongen in de tijd. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn maar als lezer moet je zelf maar uit de tekst halen waar je nu weer beland ben in het verhaal. Bij mij duurde dat soms best lang en dat ging ten koste van de inhoud zelf. Het kwam ook voor dat de tijd- en plaatsbepaling aan het einde van de eerste alinea stond. Dan was er bij mij al voldoende verwarring gezaaid om weer opnieuw te moeten beginnen.
Oftewel de schrijfstijl vraagt enige extra inzet van de lezer.

En is die inzet dan de moeite waard? Dat vind ik een moeilijke vraag.

Er worden zeker interessante zaken beschreven waar ik nog nooit van gehoord had zoals dat pas in de 17de eeuw voor het eerst naar de zin van het leven werd gevraagd, wat een tau-kruis is, Lee Lozano haar conceptuele kunst waaronder Decide to Boycott Women waardoor ze vanaf haar 41ste geen contact meer heeft gehad met vrouwen, en ASMR (Autonomous sensory meridian response) wat een specifiek tintelend gevoel in de huid is dat door allerlei triggers opgeroepen kan worden en waar dan ook hele stromingen door zijn ontstaan om dit specifieke gevoel op te roepen.

De schrijver is duidelijk ontwikkeld maar lijkt dit soms iets te graag willen laten zien door uitgebreid uitleg te geven. Dat vind ik altijd wat minder. Het is alsof de schrijver wil laten zien wat hij allemaal weet in plaats van weer te geven wat het met de personages in het boek doet. Dat laatste is wat ik zoek in de literatuur. Een verdiepingsslag over de onderwerpen waar de personages mee bezig zijn, doe ik graag zelf.

In mijn beleving gaat dit boek niet eens zo zeer over geloof of geloofsbeleving maar meer over opgroeien, volwassen worden. Herkenbaar is de zoektocht van een begin twintiger naar daar waar hij vandaan komt en wat er nog meer is in de wereld vs hoe hij nu zelf in het leven staat.
Misschien waren mijn verwachtingen verkeerd en heeft dit boek daardoor geen goede kans bij mij gehad. Misschien is het een debuut van een schrijver die nog wat meer ervaring nodig heeft om helemaal interessant te worden. Wie weet. Een eventueel volgend boek wil ik nog wel proberen.… (altro)