Lorànt Deutsch

Als je in Frankrijk op vakantie bent, is En Route van Loránt Deutsch een prima boek om te lezen. Het is het vervolg op zijn boek Métronome waarin hij de geschiedenis van Parijs vertelt, maar in dit boek pakt hij heel Frankrijk aan en dat doet hij aan de hand van oude wegen. Handelsroutes, Romeinse heirbanen, pelgrimsroutes en oude Keltische wegen.

In zesentwintig hoofdstukken gaat hij van wegen uit de de zesde eeuw voor Christus naar de twintigste eeuw met zijn rijks- en snelwegen en dat concept werkt prima. Wat helpt is dat in aparte, omkaderde stukken wordt aangegeven wat er nu nog waar terug is te vinden van die oude routes of van wat er zich langs die routes heeft afgespeeld.

Zo is er het verhaal van de route die Herakles nam bij het uitvoeren van twaalf zware klussen. Die voerde hem van de Pyreneeën naar de Alpen. Herakles ondervond wat tegenstand en vader Zeus kwam hem te hulp met een hagelbui van kiezelstenen. Men vernietigt natuurlijk niet ongestraft een stuk vruchtbare grond met een enorme hagelbui en de voorheen vruchtbare velden zijn nu een stenige, woeste steppe geworden. Deutsch geeft in zo’n omkaderd stuk aan waar dit nu te vinden is;

Laten we Herakles langs de Côte d’Azur volgen en een klein stukje voor Marseille stoppen, in Saint-Martin-de-Crau…Sinds Herakles is er niets veranderd! De kiezelstenen liggen er nog steeds. Ze bedekken de steppe en het vergeelde gras heeft flink wat moeite om op deze rotsachtige vlakte te groeien.
Sommige mensen beweren dat Zeus hier niets mee te maken heeft. Deze kiezels zijn meegevoerd door de Durance, die hier een delta vormde en zich rechtstreeks in zee stortte.

Het is maar een voorbeeld. Als ik mijn aantekeningen doorblader zie ik de Galliërs voorbijkomen, de olifanten van Hannibal (wat trouwens maar kleine, nu uitgestorven, olifantjes uit het Atlasgebergte waren), de vuurtoren van Caligula bij het huidige Boulogne-sur-Mer en de Hunnen die ook in Frankrijk hebben huisgehouden. In de achtste eeuw stuiten we op Roelant die slag levert en een eeuw later vallen de Noormannen Frankrijk binnen.

Het boek telt 411 pagina’s en over de geschiedenis van Frankrijk valt onnoemelijk veel te vertellen maar Deutsch houdt het overal zeer leesbaar en aan de hand van de routes die hij utkiest is het allemaal prima te volgen. De lijnen die hij naar het heden trekt geven soms verrassende inzichten, zoals wanneer hij uitlegt waarom er slingerwegen werden aangelegd in het verleden. Die waren soms gewoon minder gevaarlijk;

Die oude angsten zijn nog goed terug te zien in het huidige tracé. Kijk maar eens naar de N20, die na Parijs niets anders is dan de Romeinse weg naar Orléans. Na Étampes maakt de weg ten zuiden van de stad een bocht naar het westen, die vandaag de dag nergens door te rechtvaardigen valt. Dat was bijna duizend jaar geleden anders: op die plek was het verstandig om af te zien van de rechtelijnenlogica.

De Katharen met hun vele burchten langs oude routes spelen natuurlijk een grote rol in het boek en ik ben gefascineerd door het verhaal over de tour de La Lanterne, ofwel ‘de priestertoren’ in het kustplaatsje La Rochelle. Het verhaal gaat dat er in de zestiende eeuw dertien vermoorde priesters vanaf deze vesting aan de haven in het water zijn gegooid. Het was oorspronkelijk een vuurtoren maar het deed later dienst als gevangenis en op de muren vind je honderden tekeningen van Britse zeerovers, Hollandse piraten, Spaanse zeelieden, soldaten en gelovigen die hier hun teksten hebben achtergelaten. Kijkt u hier eens voor wat voorbeelden, het varieert van de zeilschepen waarop men gevaren heeft tot zelfs een locomotief.

Zo is het dus een geschiedenisboek maar kunt u het zeker ook gebruiken als reisgids of informatiebron bij de streken die u bezoekt in Frankrijk, er staan genoeg tips in. Een aanrader lijkt me ook het renaissancekasteel van Chambord, waar de beroemde trap van Leonardo da Vinci te bewonderen is. Een dubbele wenteltrap, met twee elkaar afwisselende trapdelen en een centrale spil, opengewerkt, waardoor de hovelingen elkaar van trap tot trap kunnen zien maar elkaar nooit tegenkomen.

De route die de gevluchte koning Lodewijk VXI nam met zijn vrouw Marie-Antoinette kunt u met dit boek ook nog eens afleggen en langzamerhand komen we in onze tijd aan via de aanleg van de eerste spoorlijn in het departement Loire. Onze tijd, waarin er talloze snelwegen liggen die ook ik heb gebruikt de afgelopen weken, maar waar ik ook veel kleinere routes en paadjes heb belopen in dat grote land bomvol geschiedenis waar ik graag in mag dwalen en over wil lezen.

Vertaling; Martine Woudt… (altro)

Le livre précédent de Deutsch, nommé « Métronome », je l'ai aimé beaucoup, parce que c’était une excellente introduction à l’histoire de Paris, originalement accroché sur les nombreuses stations de métro de cette grande ville. Mais ce livre-ci est une déception : il offre une collection aléatoire d’histoires sur les événements et les personnes de l’histoire parisienne, cette fois suspendu aux rues principales, les avenues et les boulevards. De temps en temps intéressant, mais souvent très banales. Deutsch a cédé à la pression d’un éditeur qui voulait profiter du succès du premier livre.… (altro)

Métronome was sold under the ingenious gimmick of using Paris' ubiquitous metro stations as markers for the city's history. Vienna's metro stations are about 500 meters distant from each other. Parisian metro stations, however, rarely are beyond 100 meters of a peer. Often, it is quicker and easier to walk to the next station than to enter the metro. There are many tales of tourists being sent on long metro trips only to emerge barely a few hundred meters from their point of destination. Apart from their density, Parisian metro stations also have highly memorable names of famous men (Kléber, Victor Hugo, Pasteur, Jean Jaurès, ...) and battles past (Wagram, Sébastopol, Bir-Hakeim, ...).

Unfortunately, Deutsch chose the metronome as his guiding principle. Every century receives its own chapter which dooms the book to a tale of distant path about a Paris that no longer exists. The global city of Paris was built in the 19th and 20th century. Even the metro system, to which Deutsch's marketing pays so much tribute has to be inserted into the overtaxed chapter of the 20th century. The failing of the book's structure was already apparent in the four part documentary presented by the author. The first three parts, notable by the constant bad hair days of the Parisians, deal with the time period up to 1500. The final part thus has the impossible task of presenting five hundred years of modern Paris. This could have been a much better book. Robert Hughes' Barcelona justly condenses the first 1,000 years of the city's existence into only a few pages. While Paris certainly had a richer early history, a similar approach would have created happier readers.… (altro)